Naar de splitsing van het land? (1/2) De grote hold-up van het confederalisme

De strategie van Bart De Wever na de verkiezingen is duidelijk: het land gijzelen en de andere partijen, zowel Frans- als Nederlandstalig, een staatshervorming (confederalisme) aansmeren om een regering te krijgen. Het is tijd voor een ander geluid.

“De Vlaming kiest centrumrechts en Vlaams-nationaal, en dat duidelijker dan ooit tevoren. Franstalig België kiest daarentegen zeer links. Nooit eerder lagen die realiteiten zo ver uit elkaar.”  Met deze woorden pleegde Bart De Wever de avond van 26 mei een hold-up op de verkiezingen. Volgens hem was er gestemd voor het confederalisme.

Nochtans was de splitsing van België geen thema bij de verkiezingen. Met reden: uit peilingen blijkt dat minder dan 10% van de Vlamingen voor een splitsing is. Daarom spreekt de N-VA niet meer over een onafhankelijk Vlaanderen, maar over confederalisme. Zo wil ze de indruk wekken dat België blijft bestaan.

Uit een onderzoek van vijf universiteiten blijkt dat de bevolking veel minder verdeeld is dan de stembus doet vermoeden. Zowel Vlamingen als Walen willen bijvoorbeeld dat grote vermogens meer worden belast en dat er een minimumpensioen van 1.500 euro komt.

Alleen op het vlak van migratie zijn de Vlamingen iets rechtser. Dat heeft enerzijds te maken met de realiteit. De werkloosheid is groter in Wallonië dan in Vlaanderen. Maar anderzijds heeft het vooral te maken met de thema’s die de partijen en de media zelf naar voor schuiven.

Als de bevolking de splitsing niet wil, dan moeten we het volk maar brainwashen, zeggen Vlaams-nationalistische boegbeelden. Professor Bart Maddens (KUL) roept de  “Vlaams-nationale familie”, N-VA en VB, op “om hun 18.352.620 euro per jaar en hun 210 parlementaire medewerkers te gebruiken om het einde van het federale België te bespoedigen. Er mag geen dag voorbij gaan zonder dat er een blits filmpje wordt gelanceerd waarin het disfunctioneren van België aan de kaak wordt gesteld en de Vlaamse staat wordt gepromoot.” (Doorbraak, 12 juni 2019)

Geen principiële oppositie

De hold-up van De Wever bestaat erin om de andere partijen, vooral de PS, te dwingen een nieuwe, verregaande staatshervorming te doen aanvaarden, waarbij de sociale zekerheid op de helling komt te staan. Hij heeft CD&V en Open Vld al zover gekregen dat ze uitsluiten om op federaal niveau een regering zonder N-VA te vormen. Voormalig kabinetschef van Jan Jambon, Herman De Bode, ziet het zo: “Ik hoop dat het land onbestuurbaar wordt. Dat zal op korte termijn wel wat pijn doen en geld kosten. Maar als je daardoor tien jaar miserie en aanmodderen bespaart, dan is zo'n crisis dat zeker waard. De enige uitweg uit die politieke verdeeldheid zal een confederaal model zijn. En dat zal er veel sneller komen dan mensen denken.” (De Tijd, 22 december 2018)

De Wever, Francken en andere N-VA kopstukken gaan daar alvast vanuit. Niet helemaal ten onrechte. Er zijn binnen de PS zeer sterke regionalistische tendensen. Voormalig Brussels minister-president, Picqué (PS) gaf al aan hoe de discussie kan verlopen: “N-VA moet een signaal geven dat ze bereid is een sociaaleconomische prijs te betalen in ruil voor het confederalisme.” (Het Laatste Nieuws, 8 augustus 2019)

Ook de meer federalistische krachten kunnen uit pragmatisme stappen in de richting van een splitsing zetten. Elio Di Rupo verklaarde dat de PS “de voormalige Zweedse coalitie (N-VA, MR, CD&V, Open VLD) niet zal depanneren bij de vorming van een federale regering.” Maar hij voegde eraan toe “als er geen actie op sociaal vlak wordt ondernomen”. Dat antwoord kan op twee manieren worden geïnterpreteerd: ofwel is het een weigering om met de N-VA in een regering te stappen, ofwel moet daar de juiste prijs voor betaald worden. Die prijs zou de herziening kunnen zijn van de bijzondere financieringswet. Die voorziet voor Wallonië een jaarlijkse transfer vanuit de federale overheid van 620 miljoen euro. Vanaf 2025 neemt dat bedrag jaarlijks af en in 2033 stoppen de transfers volledig. Volgens economist Philippe Defeyt (Ecolo) is er nu al niet genoeg geld om in de toekomst de kinderbijslag in Wallonië te betalen.  

Weigeren om met N-VA te praten, is dus geen principe voor de PS. Tot vandaag heeft de partij zich verzet tegen de splitsing van de sociale zekerheid en de belastingen. Maar vooral om te “verhinderen dat de Franstaligen daarbij zouden verliezen”. De PS heeft nooit steun gegeven aan de stroming in de Vlaamse publieke opinie, die een federale sociale zekerheid wil behouden. Ze doet niets om de regionalistische en nationalistische stromingen in de twee landsdelen te stoppen. Ze bouwt geen bruggen tussen de twee taalgemeenschappen, zoals de vakbonden dat doen, maar bouwt mee aan een Waals front.

Als de PS haar weigering tot overleg volhoudt, dan is dat omdat ze nog te veel werk heeft om bij haar basis de alliantie met de MR in Wallonië te verdedigen.

De Vlaamse socialisten van hun kant zijn niet tegen gesprekken over confederalisme. Voorzitter John Crombez zei: “Als de PS en de N-VA aan tafel komen, zal het behoud van de federale sociale zekerheid zeker op de agenda staan. Maar als we willen praten over de organisatie van het land - of we het nu confederalisme of iets anders noemen - zal een grote partij erom moeten vragen en we zullen er ook naar moeten luisteren.”  

Het is dus niet denkbeeldig dat na maanden van crisis de PS-leiding, in naam van “er is geen alternatief", een akkoord over het confederalisme zal maken.

De eenheid heroveren

Tegenover de N-VA, die een crisis uitlokt om de splitsing te bekomen van de sociale zekerheid, van de spoorwegen en waarschijnlijk ook van een aantal andere bevoegdheden, en dat in ruil voor de vorming van een federale regering, moet een ander geluid klinken. Het Middenveld, met in de eerste plaats de vakbonden, moeten druk zetten om de linkse partijen te overtuigen niet te plooien voor deze chantage. Als de meest asociale en conservatieve krachten hun strategie voor het confederalisme ontrollen, dan moeten de krachten, die het sociale en de solidariteit verdedigen, de eenheid heroveren.

Naar de splitsing van het land? Waarom het confederalisme niet goed is voor u
Op www.solidair.org kan je het tweede deel van dit artikel lezen. Daarin maken we het bilan van 40 jaar federalisme, analyseren we de motieven van de separatistische krachten en zoeken we naar een routeplan voor een verenigd, solidair en modern België.