Italiaanse staalarbeiders leggen zich niet neer bij ontslag per sms

Op 9 juli gaan de 422 werknemers van de staalfabriek GKN in Campi Bisenzio (Florence) naar huis. Een paar uur later ontvangen ze een sms: "Sluiting van de fabriek, met onmiddellijke ingang." Dit bericht zal leiden tot het tegenovergestelde van wat de directie wil. Een arbeider doet verslag vanuit zijn fabriek. Een fabriek die open bleef. 

Soms kan een sms je leven veranderen: "We moeten praten", "De uitslag van uw onderzoek is binnen", ... Er zijn van die berichtjes die levens veranderen, zoals de sms die honderden werknemers van de Italiaanse GKN-fabriek kregen.

Michele di Paola, staalarbeider en vakbondsman van de FIOM-CGIL (de centrale voor metaalbewerkers van de grootste Italiaanse vakbond) vertelt: “Die vrijdag had de directie ons een vrije dag gegeven. We hadden al eerder vrijdagen vrij gekregen, dus we waren niet ongerust. Vooral omdat de fabriek op volle capaciteit draaide, de productie ging door door tot 6 uur 's morgens. Een paar uur voor de eerste sms'jes, die om 10.30 uur verstuurd werden. Iedereen was stomverbaasd.”

Zoals Hugues Le Paige, de Belgische journalist en deskundige op het gebied van links in Italië, op zijn blog schrijft, was er niets wat een dergelijke aankondiging liet vermoeden: "Het bedrijf draait goed, er komen genoeg orders binnen en de balansen zijn positief. Bovendien heeft het 3 miljoen euro ontwikkelingssteun van de Italiaanse staat gekregen. Het Melrose-fonds (eigenaar van GKN, nvdr) besloot simpelweg te verhuizen om tegen lagere kosten te kunnen produceren."

Een uur na de aankondiging wordt de fabriek bezet

Na de verrassing laten de werknemers het er niet bij zitten. Michele di Paola: "Na een paar telefoontjes tussen collega's besloten we naar de fabriek te gaan. Binnen het uur waren we er. Toen we aankwamen, was de fabriek leeg. Bij de ingang had de directie de gebruikelijke bewakers vervangen door bewakers van een privébedrijf, om ons de toegang te beletten. Maar we wisten toch binnen te komen. Daar organiseerden we een permanente vergadering. Sindsdien hebben de werknemers de fabriek de klok rond bezet. Net als vroeger, maar nu met andere taken."

Want als de eigenaars dachten dat het personeel er zich ging bij neerleggen, zaten ze er flink naast. "We hebben al een lange geschiedenis van strijd achter de rug. De GKN-fabriek behoorde vroeger tot Fiat. Velen van ons zijn bevriend met arbeiders en vakbondsmensen die een rol hebben gespeeld in vroegere gevechten. Zij hebben hun ervaring aan ons doorgegeven. Dat heeft ervoor gezorgd dat we zeer sterk staan op vakbondsgebied."

De werknemers krijgen hulp van de lokale gemeenschap: "We waren verrast door de steun die we kregen van de burgemeester van Campi Bisenzio en zelfs van de plaatselijke winkeliers. We ontvingen materiaal, voedsel, enz. De GKN-fabriek is met haar 500 werknemers (naast de 422 werknemers zijn er 80 werknemers in onderaanneming, nvdr) namelijk een kracht voor de regio Florence: 500 gezinnen zijn rechtstreeks van de fabriek afhankelijk."

Collectief om de strijd te verenigen en uit te breiden

Hoe vecht je tegen een reus? "Onze organisatie is onze kracht”, zegt Michele. “Welke vakbondskleur een collega heeft, kan ons niets schelen. Er waren in het begin zeven vakbondsafgevaardigden voor de 500 arbeiders in de fabriek. Zij overleggen rechtstreeks met de directie. Maar daarnaast hebben we 12 extra afgevaardigden gevraagd en gekregen, die de schakel vormen tussen alle werknemers. Hierop hebben we het Collettivo di Fabbrica (Fabriekscollectief) opgericht. Het is een open vergadering voor iedereen die wil meedoen, lid van de vakbond of niet. Bijna alle werknemers van de fabriek zijn erbij betrokken en nemen zelf beslissingen over zaken die hen aangaan. Sinds de aankondiging van de sluiting is het deze vergadering die de fabriek dagelijks beheert.”

Want vier maanden na de befaamde sms is de fabriek nog steeds open. "We hebben de ontslagbrief onmiddellijk aangevochten. We bleven naar de fabriek gaan en prikken, alsof we nog aan het werk waren. Tegelijkertijd wonnen we een rechtszaak: de rechter oordeelde in het voordeel van de vakbonden - die buitenspel waren gezet - en zette de procedure stop wegens schending van vakbondsrechten. Dit dwingt GKN ertoe ons te blijven betalen. Maar het is een tijdelijke overwinning. We hebben er tijd mee gewonnen en die moeten we goed gebruiken. Daarvoor zullen we ons moeten mobiliseren. We hebben reeds demonstraties georganiseerd op provinciaal en nationaal niveau (zo trok een betoging in Florence op 18 juli meer dan 25.000 mensen, nvdr). Wij willen een locomotief en een spreekbuis zijn voor werknemers in andere bedrijven die zich in dezelfde situatie bevinden. Vooral de kleinere ondernemingen, waarvan de sluitingen tijdens de pandemie soms onopgemerkt bleven."

De sterren weer kunnen zien

"Van meet af aan wil het Collectief de strijd globaliseren en de verantwoordelijkheid van de staat als hoofdrolspeler en regulator van de economie ter discussie stellen”, schrijft Hugues Le Paige. “Het Collectief deed een oproep: ‘Ga niet de straat op voor ónze problemen, kom met jullie eigen problemen en laat onze strijd de weg vrijmaken voor een stroom aan eisen.’ De betoging gaat niet alleen over GKN, maar ook over een algemene hervorming van de arbeidswetgeving. De regering moet een decreet uitvaardigen om delokaliseringen te voorkomen en sancties op te leggen aan die bedrijven, met name aan bedrijven die overheidssteun hebben ontvangen."

"We hebben deze wet tegen delokalisatie geschreven om te voorkomen dat anderen hetzelfde meemaken als wij. We hebben dit zelf gedaan, met de hulp van advocaten, deskundigen in de grondwet en andere experts. Werknemers vinden in het parlement niet echt steun," zegt Michele. Sinds het uiteenvallen van de Communistische Partij (PCI) in het begin van de jaren negentig is de Italiaanse linkerzijde versnipperd. "Maar we zullen de partijen moeten pushen om een standpunt in te nemen en voor deze wet te stemmen. We zullen dus initiatieven en mobilisaties organiseren in Rome."

De hele Italiaanse werkende klasse heeft haar ogen gericht op Campi Bisenzio en op de hoopgevende mobilisatie aldaar. Die conclusie trekt Hugues Le Paige als hij het heeft over de betoging van 18 juli: "Een groot spandoek trekt de betoging: ‘Laten we in opstand komen om de sterren weer te kunnen zien.’ Dit vat beter dan wat dan ook de geestesgesteldheid van de betogers en de betekenis van hun strijd samen."