De moord op Patrice Lumumba is na zestig jaar nog niet vergeten

Op 17 januari 1961, zestig jaar geleden, werd Patrice Emery Lumumba, de eerste premier van het onafhankelijke Congo, vermoord. Een misdaad die tot vandaag ook in België nazindert. Ons land is met zijn koloniale verleden nog steeds niet in het reine.

Zestig jaar later is in België het debat rond het koloniale verleden van België in Congo in een stroomversnelling terechtgekomen. Na de moord op George Floyd in de VS kwam er wereldwijd een verzetsbeweging op gang. In ons land richtte die zich specifiek op België's brutale koloniale geschiedenis.

Wie was Patrice Lumumba?

De veertienjarige Noah uit Kortenberg verzamelde op een paar weken tijd 80.000 handtekeningen tegen de aanwezigheid van standbeelden van Leopold II, de Belgische koning die een grote verantwoordelijkheid droeg in de gewelddadige kolonisatie. In antwoord op het intense publieke debat rond het koloniale verleden en de impact daarvan tot op vandaag, werd een parlementaire commissie opgericht.

Eind januari wordt een eerste rapport verwacht, opgesteld door een commissie van experten. Dat moet klaarheid scheppen over het koloniaal verleden en een debat ten gronde over het kolonialisme mogelijk maken. Deze commissie is een overwinning voor iedereen die hier jarenlang voor vocht. Het is een uitgelezen kans, want België is een van de weinige voormalige koloniale grootmachten die zo’n commissie opzet. Voor de PVDA zetelt volksvertegenwoordiger Marco Van Hees in de commissie.

Stoffelijke resten terug naar Congo

Net voor de zestigste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid schreef Juliana Lumumba, dochter van de vermoorde Congolese politicus, een ontroerende brief naar de Belgische koning met de vraag om de stoffelijke resten van Lumumba, die in handen zijn van het Belgische gerecht, aan de familie in Congo terug te geven.

Tweeënhalve maand later liet het Brussels parket weten de resten vrij te willen geven. Concreet gaat het om een tand, die door een Belgisch politieofficier, belast met de vernietiging van het lichaam, als trofee naar België was gebracht. Dit overschot zou op 30 juni aanstaande naar Congo worden teruggebracht.

Etienne Davignon medeplichtig?

Nog steeds blijft de houding van de Belgische regering op zijn zachtst dubbelzinnig. Begin vorige maand stelde Marco Van Hees een vraag aan Sophie Wilmès, toenmalig Minister van Buitenlandse Zaken, over het feit dat Etienne Davignon nog steeds aan het hoofd staat van het Paleis voor Schone Kunsten. De man is een fervent verdediger van de kolonisatie en wordt bovendien beschuldigd van medeplichtigheid aan de marteling en de onmenselijke en vernederende behandeling van Lumumba op 17 januari 1961.

De kolonisatie stal het licht en de toekomst van Congo, Rwanda en Burundi

Waarom valt men Leopold II aan?

In 2015 verbood het bestuur van Bozar kunstenaars nog om het beeld van Lumumba te gebruiken tijdens het festival Congolisation. De kunstenaars reageerden hierop door in de zaal van Bozar de historische onafhankelijkheidstoespraak van Lumumba voor te lezen. Lumumba sprak die toespraak uit op 30 juni 1960, de dag van de onafhankelijkheid, en klaagde daarin ondubbelzinnig de koloniale uitbuiting en onderdrukking aan. Het antwoord van minister Wilmès op de vraag van Marco Van Hees sprak boekdelen: "Ik heb geen klachten ontvangen over de heer Davignon, ik feliciteer hem met het werk dat hij heeft verricht."