De Madrileense volkswijken gaan voor gezondheid, waardigheid en tégen een "klassenlockdown".

Nu Spanje een zeer zorgwekkende gezondheidssituatie kent, heeft de regio Madrid onder leiding van de conservatieve rechtse PP besloten om 850.000 inwoners in het zuiden van de stad, waar de volkswijken zich bevinden, af te zonderen. Een lockdown die dus specifiek de arbeiderswijken treft. Maar de arbeid(st)ers laten zich niet doen. Interview met Quique Villalobos, voorzitter van de Federatie van Madrileense Buurtverenigingen.

Spanje is een van de Europese landen met de meest zorgwekkende gezondheidssituatie. Het aantal besmettingen neemt weer exponentieel toe. In de hoofdstad Madrid is de situatie het meest verontrustend. Isabel Díaz Ayuso, minister-president van de regio Madrid, rechtvaardigde deze recente selectieve lockdown door te zeggen dat "de levenswijze van de immigranten" de verspreiding van het virus bevordert. Dat leidde tot een grote en terechte volkswoede in de buurten: tegen de discriminerende maatregelen, voor meer investeringen in de gezondheidszorg.

Wat vind je van deze maatregel?

Quique Villalobos. De maatregel is absurd. Ayuso “staat ons toe” om te gaan werken, maar verbiedt ons om ons huis te verlaten, zelfs om met de kinderen naar het park te gaan. Er is heel weinig werk in de zuidelijke buurten van de stad. Er zijn maar weinig mensen die géén 45 minuten lang in overvolle metro's opeengepakt moeten staan om hun werk te bereiken. Bovendien oefenen mensen in het zuiden vaak beroepen uit die meer blootgesteld zijn aan het virus: kelners of koks in restaurants, poetspersoneel, verpleegsters, chauffeurs, enz. Het grootste risico om besmet te raken is op het werk en in de metro, zeker niet door 's avonds een uur of twee in een park in de open lucht door te brengen om met de kinderen te spelen of met vrienden te kletsen. 

De maatregel werd helemaal niet goed ontvangen... 

Quique Villalobos. Het is de krasse onrechtvaardigheid van deze maatregel die de bewoners van de zuidelijke wijken van Madrid heeft geschokt en doen rebelleren. Ayuso bekritiseert onze 'levenswijze', maar het zijn onze 'levensomstandigheden' die ons aan het virus blootstellen! We wonen in dichtbevolkte wijken, soms in de buurt van vuilnisbelten of rioolwaterzuiveringsinstallaties. Eerlijk gezegd zouden we ons minder beledigd hebben gevoeld als ze ons tot een volledige lockdown veroordeeld had. Nu worden wij op alle vlakken beperkt, behalve om te gaan werken.

Is deze discriminatie tegen de werkende mensen nieuw? 

Quique Villalobos. Het volk is bijzonder misnoegd. De mensen in de zuidrand van Madrid hebben tijdens de periode van de lockdown in het voorjaar méér geleden dan anderen. Enerzijds omdat in onze buurten een groot aantal werknemers uit de sleutelsectoren wonen, die op het hoogtepunt van de epidemie zijn blijven werken. Maar ook omdat veel inwoners, vaak immigranten, in de informele economie werken. Zij kwamen plotseling zonder werk en zonder eten te zitten. 

In die periode voelden de werkende mensen in de Madrileense zuidrand zich volledig in de steek gelaten. Toen vormden zich in onze wijken de beruchte "hongerwachtrijen". Wie kwam hen te helpen? Níet de Madrileense regering. Ook niet de extreemrechtse Vox-partij, die het terechte ongenoegen van de werkende mensen probeert te kapen. Nee, het waren de buurtverenigingen die de basisproducten inzamelden en verdeelden. Wij stonden toen in de frontlinie. Daarom richten de inwoners zich nu natuurlijk tot ons om te reageren op de nieuwe maatregelen die Ayuso heeft genomen.

Wat eisen de mensen in deze wijken?

Quique Villalobos. De werkende mensen die nu opnieuw in een lockdown worden opgesloten klagen, nog los van het onrechtvaardige besluit om alleen hén in een lockdown op te sluiten, vooral aan dat mevrouw Ayuso geen enkele maatregel neemt om deze tweede golf te stoppen. Zij heeft niets gedaan en beschuldigt en straft liever de werkende mensen in de Madrileense zuidrand dan haar verantwoordelijkheid op te nemen. Het heeft overigens geen enkele zin om alleen onze wijken in lockdown te zetten. In heel de Madrileense regio is de uitbraak van het virus niet meer onder controle. 

In ons "Manifest voor de waardigheid van het zuiden t.o.v. de tweede golf" dat vorige week is uitgebracht, vraagt de Federatie van Madrileense Buurtverenigingen (FRAVM) om extra testcapaciteit te voorzien en om "covidpunten" in de wijken op te zetten die uitsluitend voor testen bestemd zijn om de toch al overbevolkte gezondheidscentra te ontlasten. Aan de regionale regering Ayuso vragen we ook om extra personeel aan te werven om voor de broodnodige contactopsporing te zorgen én extra personeel voor de openbare gezondheidszorg. Die is chronisch onderbemand, en de zorgwerkers zijn uitgeput. We vragen ook om alle sociale uitkeringen te versterken, omdat de noden de pan uitrijzen.

Je moet weten dat gezondheid in Spanje een regionale bevoegdheid is. Na de financiële crisis van 2008, die Spanje hard heeft getroffen, heeft de rechtse regering die de regio Madrid bestuurt (Partido Popular en Ciudadanos) sterk bezuinigd op de uitgaven voor gezondheidszorg en woonzorgcentra. De privésector met haar winstlogica heeft het heft in handen genomen, waardoor de mensen met weinig financiële middelen de facto uitgesloten worden. De zwakte van de gezondheidszorg heeft bij de Madrileense bevolking tijdens de eerste golf een zware tol geëist.

Hoe worden de protesten concreet georganiseerd?

Quique Villalobos. Tegenover deze onaanvaardbare toestand riep de FRAVM de bewoners van de getroffen wijken (die de grenzen van de buurt waar ze wonen niet mogen overschrijden) op om op zondag 20 september, daags vóór de lockdown in werking trad, samen te komen. Dit was niet moeilijk, gezien de mate van verontwaardiging van de werkende mensen over de nieuwe maatregelen van Ayuso. Sommigen kwamen al eerder in de lokalen van onze buurtverenigingen bijeen om spandoeken te maken, anderen maakten die thuis met een stuk karton: "Volksgezondheid", "Ayuso, neem ontslag", "Wij zijn geen melaatsen", "Minder vlagvertoon, meer verpleegkundigen", kon men op de borden lezen. Duizenden mensen kwamen in tal van buurten bijeen om tegen deze onrechtvaardige maatregel te protesteren.

Ondanks de opgelegde lockdown sinds maandag 21 september zijn we blijven mobiliseren, via onze talrijke Zoom-bijeenkomsten, Whatsapp-berichten maar vooral op de sociale media. We hebben de buurtverenigingen opgeroepen om voor hun wijkgezondheidscentrum te betogen. Er werden 52 betogingen gehouden! Na één daarvan heeft de politie de betogers met geweld aangepakt en sommigen aangehouden. Maar alle andere acties verliepen vreedzaam. (Noot van de redactie: dit politiegeweld werd sterk veroordeeld door o.m. Enrique Santiago, verkozene van Izquierda Unida en secretaris-generaal van de PCE).

Wat nu?

Quique Villalobos. De mobilisaties zullen de komende dagen worden voortgezet. Deze zondag (27 september) vonden er 'potten- en pannenprotesten' plaats op de balkons van de afgesloten appartementen. En voor aanstaande zondag coördineert de FRAVM met scholen, UNICEF en andere verenigingen die met kinderen werken een protestactie tegen het verbod om naar het park te gaan.
Het gevecht tussen de volkswijken en de Madrileense minister-president Ayuso is nog lang niet voorbij. De werkende mensen en de brede volkslagen van Madrid hebben de rug gerecht en eisen dat ze waardig en niet langer als tweederangsburgers worden behandeld.

De FRAVM (Federación Regional de Asociaciones Vecinales de Madrid) overkoepelt de 287 buurtverenigingen van Madrid. Ze telt 120.000 à 150.000 leden. "Dat is méér dan het aantal 'socios' van Real Madrid," verklaart Quique Villalobos trots. De verenigingen zijn het meest actief in de volkswijken omdat ze daar het meest nodig zijn. Ze zijn ontstaan aan het einde van Franco's dictatuur in de jaren zeventig van de vorige eeuw en hebben zich vastgebeten in de problemen inzake huisvesting, stedenbouw en sociale rechten. In de jaren negentig schreven ze een "Handvest van de waardigheid", een historisch verslag over de sloppenwijken (chabolas) van Madrid. Dat leidde ertoe dat de overheden zich daar eindelijk mee gingen bezighouden. Tegenwoordig richten de buurtverenigingen sociaal-culturele en sportieve activiteiten in, maar ze houden zich ook bezig met LGBT- of milieuvraagstukken. "In tegenstelling tot de traditionele politieke partijen, die vaak een meer intellectueel publiek bereiken, bereiken de buurtverenigingen een veel uiteenlopender publiek, met een veel grotere vertegenwoordiging van de arbeidersklasse", zegt Quique Villalobos.