Wat is er aan de hand met TikTok?

Heb je tieners in huis? Dan keek je vast raar op toen je las dat Trump de populaire video-app TikTok aan banden wil leggen. Wat is er aan de hand? Hint: De Verenigde Staten zijn niet echt bezorgd om jouw privacy.

Wat is het probleem? 

Het ging plots snel.
    • 29 juni: de Indiase overheid verbiedt TikTok, officieel omwille van de nationale veiligheid.
    • 7 juli: ook Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken overweegt TikTok te bannen. 
    • 31 juli: president Trump ‘beslist’ dat TikTok wordt gebannen, al is onduidelijk hoe. 
    • 6 augustus: Trump vaardigt decreten uit tegen TikTok en WeChat. Als er geen overname door een Amerikaans bedrijf volgt, moet TikTok verdwijnen. 

Straffe kost, die app, denk je misschien. Waaraan verdient een app zoveel controverse?

TikTok is een sociaal netwerk. Je maakt en plaatst er filmpjes, heel korte video’s van jezelf waarin je danst, playbackt of iets grappig uithaalt. Met trendy muziek en video-effecten. Razend populair bij kinderen en jongeren. Jongeren met de ambitie om het internet te veroveren, vinden in TikTok een plek waar dat kan zonder grote sommen geld uit te geven, ingewikkelde scenario’s te schrijven of voltijds video’s in elkaar te boksen.

Wordt TikTok dan verbannen omdat er gewelddadige of pornografische video’s zou circuleren? Omdat er drugs wordt verhandeld? Revolutionaire plannen worden gesmeed? Nee, want dat is helemaal niet het geval.

In de Verenigde Staten hebben TikTokkers wel een stunt uitgehaald waarmee ze geen punten hebben gescoord bij Donald Trump. Duizenden jonge gebruikers vroegen tickets aan voor een Trump rally om vervolgens bewust niet te komen opdagen. Gevolg: op de bewuste dag zaten er in de gigantische arena plots héél weinig mensen.

Toch is dat niet wat hier speelt, niet in hoofdzaak. Privacy? Sociale media hebben allemaal moeilijkheden om de privacy van hun gebruikers te beschermen. Recent verscheen in de pers hoe TikTok toegang heeft tot je klemborddata: wat je zoal kopieert en plakt op je gsm. Maar TikTok is niet alleen. Zelfs de LinkedIn-app, het sociale netwerk voor professionals, doet het. TikTok is een slechte leerling als het gaat over privacy. Een slechte leerling in een klas vol slechte leerlingen, op dezelfde rij als Facebook of Google.

De Chinese dreiging

Privacyschendingen door Amerikaanse commerciële bedrijven worden oogluikend toegelaten

TikTok wordt geviseerd om een andere reden. Eén woord: China.

TikTok is de internationale versie van Douyin. Beide apps zijn eigendom van ByteDance, een commercieel bedrijf uit Beijing. Daar knelt het schoentje voor de Amerikanen, want zij vertrouwen Chinese bedrijven niet met de persoonlijke data van Amerikanen. Ze vrezen dat ByteDance persoonsgegevens kan doorspelen aan de Chinese overheid.

Privacyschendingen door Amerikaanse commerciële bedrijven worden oogluikend toegelaten. Wanneer diezelfde risico’s zich stellen bij een Chinese app, is de reactie helemaal anders. Er is nochtans geen bewijs dat China op een of andere manier spioneert met TikTok. 

Met zijn aanval op TikTok beschuldigt Trump China bovendien van iets wat zijn eigen overheid massaal doet. Het is intussen 7 jaar geleden dat klokkenluider Edward Snowden naar buiten trad met het geheime spionageproject PRISM, waarmee de VS burgers afluistert zonder enig bevelschrift. De onthullingen van Snowden waren ‘breaking news’. PRISM heeft zelfs rechtstreekse toegang tot de servers van Facebook, Apple en Google.

Handelsoorlog

Het speeltje van je tiener is nu de speelbal van een handelsoorlog

Sinds de val van de Sovjet-Unie is de VS de enige supermacht. Een positie die beetje bij beetje afbrokkelt. En China is het eerste land dat de VS naar de kroon steekt op het vlak van technologie, artificiële intelligentie en big data. TikTok, de eerste Chinese app met wereldwijde populariteit, symboliseert dat conflict.

Onder Trump reageert de VS met onder andere invoerrechten, propaganda in de media en militaire aanwezigheid in de Zuid-Chinese Zee. Het buitenlands beleid van Trump heet niet voor niets ‘America First’. Net zoals smartphoneproducent Huawei onder vuur kwam te liggen, moet ook TikTok er nu aan geloven. Het speeltje van je tiener is nu de speelbal van een handelsoorlog tussen een tanende wereldmacht en wat de VS ziet als zijn grote uitdager.

Tegelijkertijd gebruikt Trump de handelsoorlog met China voor politiek gewin in eigen land. Door het geknoei met corona is Trump weggezakt in de peilingen. Door ten strijde te trekken tegen ‘vijand China’, hoopt hij zichzelf opnieuw uit te vinden. 

Het einde van TikTok?

Maak je geen zorgen over je TikTokkende tieners: de app verdwijnt niet. Het ziet ernaar uit dat TikTok aan Trumps klauwen ontsnapt door een overname te regelen met een Amerikaans moederbedrijf. Dat wordt mogelijk Twitter of Microsoft. De ironie wil dat je privacy er daarmee op achteruit gaat. Met de medewerking van precies Microsoft hebben de Amerikaanse inlichtingendiensten vrije toegang tot je Outlook, Skype en OneDrive.

Great Firewall

Tegelijk vaardigde Trump ook een decreet uit tegen WeChat. Die app is voor Chinezen het equivalent van Facebook, WhatsApp en Payconiq in tezamen. Een onmisbare app die Chinezen wereldwijd met elkaar verbindt. Voor de 4,4 miljoen mensen met Chinese roots in de VS is het bang afwachten wat er met de app zal gebeuren.

Je moet weten: China heeft een volledig eigen internet naast het internet dat de rest van de wereld gebruikt. Het is goed afgeschermd, zodat buitenlandse bedrijven amper toegang hebben tot de Chinese markt. Maar Chinese surfers geraken ook bijna niet op buitenlandse sites, die er verboden zijn. Dit fenomeen wordt de ‘Great Firewall’ genoemd, een woordspeling op de Chinese muur. WeChat is het magische poortje door de Great Firewall. Dankzij de populaire app — met 1,2 miljard gebruikers per maand — kunnen Chinezen communiceren met vrienden en familie in de rest van de wereld, kunnen ze geld overschrijven naar elkaar, buitenlands nieuws lezen …

Dit steekt Trump in de ogen. Het Amerikaanse kapitaal kan geen geld verdienen aan Chinese consumenten, maar met TikTok en WeChat hebben Chinese bedrijven wél een plekje veroverd op de westerse markten. Misschien moeten we het verbod op TikTok en WeChat zien als een poging van Amerika om de twee internetten – het internet dat Amerika domineert en het Chinese internet achter de grote muur – volledig los te koppelen?