Verwoestende tornado’s in de VS nóg dodelijker door wetten op maat van bedrijven

Vrijdag 10 december vernielden meerdere tornado's hele delen van de Amerikaanse Midwest. Daarbij kwamen meer dan honderd mensen om het leven. De volledige balans is nog niet opgemaakt, maar de rol die de multinationals hebben gespeeld, wordt wel steeds duidelijker. Zij blokkeerden eerder immers een wet die werknemers de kans gaf naar huis te gaan in geval van gevaar. 

- Ik zal pas na de storm thuis zijn.

- Wat bedoel je?

- Amazon laat ons niet vertrekken.

Larry Virden, 46 en vader van vier kinderen, werkte als chauffeur in het Amazon-magazijn in Edwardsville, Illinois. Om 20.22 uur waarschuwde hij zijn vriendin dat hij pas later thuis zou komen van zijn werk.

Om 20.39 uur verwoestte een tornado het pakhuis. Larry en vijf van zijn collega’s kwamen hierbij om het leven.

Hij woonde op amper dertien minuten van zijn werk. Tijd genoeg dus om veilig thuis te komen. Maar hij kreeg geen toestemming of instructies om zich in veiligheid te brengen.

Larry werkte nog maar vijf maanden voor Amazon.

Telefoons verboden bij Amazon

Hij had “geluk” dat hij zijn telefoon bij zich mocht houden. De e-commercegigant verbiedt zijn werknemers immers om hun smartphone op de werkvloer bij zich te hebben. Waarom? Zogenaamd om de productiviteit te verhogen. Maar soms kan een smartphone ook nuttig zijn. Zo kunnen weerstations in geval van storm meldingen sturen.

Maar niets mag de winst in de weg staan... “Amazon laat nog maar eens zien dat het meer belang hecht aan zijn financiële resultaten dan aan het leven van zijn werknemers. Werknemers verplichten om – ondanks een tornadowaarschuwing van deze omvang – te blijven werken, is onvergeeflijk”, zei Stuart Appelbaum, voorzitter van de vakbond RWDSU, de dag na de ramp.

Volgens een zeer voorlopige schatting hebben de tornado’s die in Illinois, Tennessee en Kentucky huishielden zeker aan meer dan honderd mensen het leven gekost. De zoveelste dodelijke natuurramp? Het ligt iets genuanceerder. Het staat vast dat een aantal grote bedrijven in de getroffen ’s een duidelijke verantwoordelijkheid dragen.

Wetten om werknemers te beschermen worden geblokkeerd door grote bedrijven

In een kaarsenfabriek kwamen acht arbeiders om. Ze hadden voor de komst van de tornado’s gevraagd of ze het werk mochten verlaten, maar kregen van hun oversten te horen dat ze dan ontslagen konden worden.

Al maandenlang blokkeren grote bedrijven, zoals Amazon, wetten die de werknemers in geval van overmacht, zoals bij tornado's, moeten beschermen.

Begin 2021 werd in Illinois een wetsvoorstel ingediend, de Illinois Employee Security Act. Het moet de werkende klasse beschermen door werkgevers te verbieden een werknemer te ontslaan wanneer die weigert “te werken in omstandigheden waarvan de werknemer redelijkerwijs gelooft dat ze hem en andere werknemers of klanten blootstellen aan een onredelijk risico voor de gezondheid of de veiligheid”. Gewoon gezond verstand dus. Maar voor Amazon en co is dat al te veel. Zij zien dit als gerechtelijke inmenging in hun fabriek.

Een klimaat van terreur

In februari, toen het wetsvoorstel werd gepubliceerd, hield het National Employment Law Project (NELP, een onderzoeksorganisatie voor het bedrijfsleven) een enquête: een derde van de werknemers in Illinois zegt dat ze hun werkgever niet zouden laten weten bezorgd te zijn over de gezondheid en veiligheid op het werk, uit angst om ontslagen of bestraft te worden. Kortom, een klimaat van terreur.

Maar er is meer. In de dagen daarna publiceerde het onderzoeksmedium The Intercept een studie over het gebrek aan brand- en tornadopreventie en -training in het Amazon-magazijn waar de zes mensen zijn omgekomen. De dag na de tragedie schreef een Amazon-medewerker in Indiana, een buurstaat van Illinois, op het bord van de personeelskamer: “Ik weet dat het weekend is en dat Amazon druk bezig was om Michael Strahan (een beroemde voormalige American-footballspeler die mee mocht met de shuttle van Amazon-oprichter Jeff Bezosʼ, nvdr) en andere welgestelde mensen de ruimte in te sturen. Maar kunnen we alsjeblieft enige verklaring krijgen over wat er in Illinois is gebeurd? Er kan toch wel iets van uitleg worden gegeven of er kan een actieplan worden aangekondigd om de veiligheid in geval van tornado's te verbeteren.”

Hoe gek het ook mag lijken, in die gebieden waar tornado's regelmatig voorkomen, krijgt het personeel geen opleiding over hoe het met gevaar op de werkplek moet omgaan. Veel Amazon-werknemers gaven te kennen dat er bij Amazon geen enkele oefening wordt gehouden om te weten hoe te reageren in geval van brand, storm, een orkaan...

Strijd tegen de vakbonden

De bedrijven die druk uitoefenen om de wetten ter bescherming van de werknemers tegen te houden, zijn dezelfde die miljoenen dollars uitgeven om vakbonden uit hun fabrieken te weren. Ze weten immers maar al te goed dat als ze vakbonden in hun fabrieken toelaten, ze ook maatregelen zullen moeten aanvaarden om de veiligheid en gezondheid van hun werknemers te beschermen... En dat betekent natuurlijk minder winst maken.

In de VS is “union busting”, vakbondsonderdrukking, perfect legaal. Drie op de vier werkgevers geven toe een beroep te hebben gedaan op “adviesbureaus” die gespecialiseerd zijn in de bestrijding van werknemersvertegenwoordiging. Elk jaar betalen de grote bedrijven die gespecialiseerde firma’s 340 miljoen dollar.

Populaire vakbonden om werknemers te beschermen

Desondanks zijn vakbonden er de laatste tijd heel populair: 68% van de VS-inwoners steunt de vakbonden. Dat is het hoogste percentage in 55 jaar. En als we alleen kijken naar jongeren tussen 18 en 34 jaar, stijgt dit cijfer zelfs tot 77%.

De werknemers zijn zich er terdege van bewust dat de miljarden van Amazons aandeelhouders eigenlijk het resultaat zijn van hun eigen harde werk. En dat ze samen moeten vechten voor hun deel van de koek... en om zich te beschermen tegen rampen (tornado's, brand of aandeelhouders...).

Acteur Danny Glover ("Lethal Weapon") is een actief voorvechter van de werkende klasse en heeft al herhaaldelijk zijn steun betuigd aan de Amazon-werknemers. Volgens hem is “de vakbond de beste structuur om hen een stempel te laten drukken op de beslissingen die hun leven beïnvloeden. Dat was tweehonderd jaar geleden zo en dat is nu nog steeds zo. Vakbonden geven de werknemers meer macht”. En om zich tegen het winstbejag van bepaalde aandeelhouders te beschermen, heeft de werkende klasse die macht meer dan nodig.