Verenigde Staten: chaos in het hart van de campagne

Twee maand voor de stembusslag vergiftigt Donald Trump verder het klimaat. In de peilingen wordt hij nog altijd door Joe Biden voorbij gestoken. Hij hoopt nu baat te hebben bij het geweld.

Joe Biden bezocht Pittsburgh, om te anticiperen op het bezoek van Donald Trump aan Kenosha. Zestig dagen voor de stembusgang heeft de verkiezingscampagne de virtuele vergaderingen en videoconferenties via Zoom achter zich gelaten, om de laatste fase van directe persoonlijke ontmoetingen in te gaan. Anticiperend op de rechtse uithalen van de uittredende president, verhoogde de Democratische kandidaat de linkse uppercuts. Wat de TV-schermen overspoelt, " zijn niet de beelden van het toekomstige Amerika van Joe Biden. Dit zijn beelden van het hedendaagse Amerika van Donald Trump”.

Het was geen verrassing dat Donald Trump in de stad waar Jacob Blake zeven keer in de rug werd geschoten door een politieagent zijn tegenstander aanviel. Hij vermeed zorgvuldig om het slachtoffer of zijn familie te vernoemen, laat staan hen te ontmoeten. Hij beschuldigde Joe Biden ervan het werktuig te zijn van "anarchisten, relschoppers, plunderaars en duistere  krachten". Gewelddadige politieagenten kunnen dan weer op zijn medeleven rekenen: “Onder vreselijke druk slaan de stoppen bij hen soms door." Op Fox News maakte hij deze walgelijke vergelijking: “Zoals iemand die de bal op 1 meter niet in de hole kan putten."

De twee kandidaten delen over en weer klappen uit, maar Donald Trump bokst in zijn favoriete categorie: de veiligheid. " Met 180.000 coronadoden en peilingen waarin de president achterop loopt, probeert hij de verkiezing om te zetten in een referendum over zijn trieste balans; Een wedstrijd die Biden, de radicale Democraten en de onrust in de straten op de korrel neemt ", schrijft het tijdschrift The New Yorker in een recent artikel.

Trump, de Nixon 2.0?

Voorlopig staat het thema " veiligheid " centraal in de boksring. En daarmee ook Donald Trump. “Slim”, zegt Mark Kesselman, ereprofessor politieke wetenschappen aan de Columbia University van New York. Het is voor hem de beste strategie en wellicht ook de enige die hij kan voeren. "Met zijn opruiende retoriek wil hij een blok smeden dat sinds 2016 niet meer is uitgehold, zoals uit alle opiniepeilingen blijkt. De zaak kalmeren zou dat op een minderheid gebouwde maar toch stevige blok kunnen aantasten, zonder daarom 'gematigden', die bijna uit het landschap zijn verdwenen, aan te trekken. Zijn gok:  het scenario van 2016 punt voor punt herhalen, door met een paar tienduizenden stemmen in enkele swing states te winnen. Dat kan lukken, op voorwaarde dat hij erin slaagt de mensen te doen vergeten wie de huidige president is!”, merkt Mark Kesselman op.

Filmmaker Michael Moore, die Bernie Sanders in de voorverkiezingen steunde, voorspelde vier jaar geleden de hold-up  van Trump. Een paar dagen geleden deelde hij op Twitter zijn groeiende bezorgdheid : “Ik waarschuw jullie tien weken van tevoren. Het enthousiasme van de 60 miljoen kiezers van Trump is BUITENGEWOON ! Voor Joe niet zozeer.”

“Trump kent zijn achterban. Hij ís zijn achterban”, zegt historicus Romain Huret, onderzoeksdirecteur aan de École des hautes études et sciences sociales (Ehess). Studies tonen aan dat dit electoraat het modelprofiel heeft van een “lage opleiding” en een ”hoog inkomen” (dus eerder oud) en dat dit electoraat aan elkaar hangt met het “nativisme”, een ideologische anti-immigratie stroming die de geschiedenis van het land heeft getekend.

Hoe ver kan het nationalisme of zelfs het racisme de vlucht vooruit nemen? Teken aan de wand:  Trump “likete” onlangs op Twitter een berichtje ter ondersteuning van Kyle Rittenhouse, de man die op 25 augustus in Kenosha twee antiracistische betogers vermoordde. “Het is dankzij de milities dat Trump in 2016 werd verkozen”, zegt Romain Huret, die eraan herinnert dat “het gewicht van deze milities onlosmaakelijk verbonden is met de externe oorlogen. Veel voormalige soldaten, in het bijzonder diegenen die tegen Islamitische Staat werden ingezet, hebben methodes en denkbeelden meegebracht".  ”Waartoe kan dat bondgenootschap in een klimaat van intense polarisatie leiden? Vooral als Trump voelt dat de overwinning hem ontglipt?"

Biden: Hillary, seizoen 2?

Op papier zag de strategie van de Democraten er eenvoudig uit:  van de stembusgang een referendum maken over het presidentschap van Trump, de 180 .000 Amerikaanse Covid-doden, een catastrofale economische situatie, de woorden van de uittredende president die als voetzoekers zijn die in het vuur worden gegooid, het " alles behalve Trump ", ... Maar de veiligheidskwestie heeft deze mooie theoretische machine doen stokken. 

“Biden moet een manier vinden om het geweld in de steden te veroordelen zonder zich te vervreemden van de militante achterban van zijn partij die de Black Lives Matter steunt ", klinkt het in een analyse op de website Real Clear Politics. Het was de hele big tent-strategie (letterlijk "grote tent") - het verzamelen rond Biden van de Democratische linkervleugel en gematigde Republikeinen - die haar eerste echte vuurproef onderging. De keuze voor Kamala Harris en de weigering om de handtekeningen en voorstellen van de linkse Sanders-Warren in het Democratische platform op te nemen - Medicare for All, creatie van een vermogensbelasting, kwijtschelding van de studentenschuld - hebben al veel progressieve kiezers teleurgesteld. Wat als Joe Biden zich " hard " wil opstellen over veiligheidskwesties?

“De tent is al niet groot genoeg”, zegt Mark Kesselman.” Jongeren en links zijn er ondervertegenwoordigd. Op de conventie werden John Kasich, Colin Powell en andere oudgediende Republikeinen met veel eer ontvangen, en Alexandria Ocasio-Cortez kreeg 90 seconden spreektijd.” “Deze Democratische Partij, een centrumpartij, dreigt zich in de voet te schieten”, aldus Romain Huret. “Door gematigde Republikeinen aan te trekken zal Biden het beter doen in New York en Californië, die de Democraten al hebben binnengehaald. En dan? Een paar duizend stemmen in enkele Staten zullen over deze verkiezing beslissen. In de deur-aan-deur-acties spelen de jongeren nochtans ook mee.” Voor Marie-Cécile Naves, onderzoeksdirecteur van het Institute for International and Strategic Relations (Iris), zou Joe Biden er baat bij hebben om “een symbolische maatregel voor te stellen die een blijvende indruk zou maken”. Een linkse maatregel zou nog meer indruk maken.

Deelname:  2016 of 2018 ?

“Dit is de sleutel”, zegt Marie-Cécile Naves, “en tot op heden de grote onbekende.” Door de gezondheidssituatie, het voornemen van Trump om het stemmen per post te beperken (in 2016 al goed voor een kwart van de stembiljetten) en de hinderpalen voor de “minderheden” die in de afgelopen tien jaar door Republikeinse meerderheden zijn opgeworpen in staten die het verschil maken, is er veel kans op een nog hoger onthoudingspercentage, terwijl Donald Trump maar kan worden verslagen als er maximaal wordt gemobiliseerd.

Een “blauwe golf” (een voorsprong van 10 miljoen stemmen en de overname van het Huis van Afgevaardigden) overspoelde de stemhokjes bij de tussentijdse verkiezingen in 2018, die de hoogste opkomst sinds de jaren 1920 kenden. De presidentsverkiezingen van 2016 hadden daarentegen een hoger onthoudingspercentage dan de verkiezingen van 2008, waarbij Barack Obama werd verkozen, weliswaar met de hoogste opkomst sinds de jaren 1960.

Alles is goed om de potentiële Biden-kiezers te ontmoedigen. Donald Trump is van plan om, zogezegd omwille van de veiligheid, de politie voor de stembureaus te zetten. Niets beter om een Latino kiezer af te schrikken, ook al is hij of zij administratief in regel, of om een toch al potentieel explosieve situatie nog te verergeren. “We hebben sinds 1968 niet meer zo'n gewelddadig klimaat gezien”, waarschuwt Romain Huret. Dat jaar werd, in een context van rellen in de grote steden na de moord op Martin Luther King en van de Vietnamoorlog, Richard Nixon, de zelfverklaarde kandidaat van de “zwijgende meerderheid” en van “wet en orde” verkozen, tegen vicepresident Hubert Humphrey. Amerika is sindsdien veranderd, maar in hoeverre is het genoeg veranderd om te voorkomen dat Donald Trump een tweede termijn uitzit? Als die hem al niet door de chaos wordt toebedeeld.

Noodlottige voorverkiezingen: een progressief verslaat een Kennedy

De actoren van de progressieve vleugel zullen niet nalaten om hierin een duidelijk teken te zien dat niet alleen betrekking heeft op Massachusetts. In een op voorhand als zeer spannend aangekondigde voorverkiezing won de zittende 74-jarige senator Ed Markey met ruime voorsprong van zijn door het establishment gesteunde uitdager. Zijn naam klinkt voor iedereen in de Verenigde Staten bekend: Kennedy. Zijn voornaam: Joseph, de derde met die naam, 40 jaar oud. Hij is parlementslid sinds 2013 en had besloten om Ed Markey, parlementslid van 1976 tot 2013, uit te dagen.

Massachusetts is de “achtertuin” van de Kennedys. De kleinzoon van de in 1968 vermoorde Bob Kennedy heeft er (voorlopig ?) een nationale ambitie mogen begraven, ondanks de inzet van zwaargewichten in de Democratische Partij. In tegenstelling tot de gebruikelijke regel om de uittreders te steunen, had Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, hem haar steun toegezegd. Ed Markey kon rekenen op de onschatbare hulp van Alexandria Ocasio-Cortez, die met één slagzin de belangrijkste aanval van de Kennedyclan pareerde. “Het is niet jouw leeftijd die telt, maar de leeftijd van je ideeën.” Resultaat: 55% voor Markey en een koude douche voor het establishment, dat tijdens de voorverkiezingen talrijke nederlagen leed tegen progressieve buitenstaanders (Cori Bush, Jamaal Bowman, ...).

Artikel verschenen op 3 september in het Franse dagblad L'Humanité