Tweede stakingsdag bij Wibra: winkelketen wil personeel ontslaan op kosten van belastingbetaler

“Wij hebben de beste jaren van ons leven aan Wibra gegeven en nu worden we als stront behandeld.” Het winkelpersoneel van winkelketen Wibra is boos. De directie lokt een faillissement uit voor een deel van haar winkels, om enkel verder te gaan met de meest winstgevende filialen. 

Vandaag legde het personeel van Wibra voor de tweede keer in een maand het werk neer. Tijdens een bijzondere ondernemingsraad besliste het aanwezige personeel spontaan om de winkels te sluiten. De Nederlandse winkelketen beweert dat haar winkels in België niet meer genoeg opbrengen. Wibra wil haar 81 Belgische vestigingen te koop zetten en vervolgens er een dertigtal zelf opnieuw opkopen. Voor de overige winkels dreigt het faillissement. “Wij hebben de beste jaren van ons leven aan Wibra gegeven en nu worden we als stront behandeld”, reageert het winkelpersoneel.

Corona als excuus om te kunnen herstructureren

De directie van Wibra beweert dat haar Belgische winkels al jaren verlieslatend zijn en dit voorjaar finaal genekt werden door de coronapandemie. Zakenkrant De Tijd plaatst echter vraagtekens bij die uitleg: “De vennootschap Wibra België is wel winstgevend. Er was volgens de recentste gegevens van 2018 750.000 euro bedrijfswinst en 170.000 euro nettowinst op 57,7 miljoen euro omzet.”¹ Volgens een woordvoerder van Wibra zelf komt dat omdat de Belgische vennootschap korting krijgt als ze kleding en diensten aankoopt bij de Nederlandse moedervennootschap. Maar tegelijk geeft het bedrijf toe dat ook die moedervennootschap nog veel winst boekt.

Een vakbondsafgevaardigde aan het piket deelt haar bedenkingen bij het verhaal van de directie: “In januari beweerde de nieuwe CEO nog dat het bedrijf financieel gezond was. Het lijkt erop dat de coronacrisis gebruikt wordt als excuus om te kunnen herstructureren.”

Daar is ook het actievoerend personeel van overtuigd: “De pandemie is voor de directie een geschenk uit de hemel geweest. Ze hebben dat direct aangegrepen om te kunnen herstructureren, via een nep-faillissement. Maar ze hebben wel eerst de coronasubsidies van de overheid met twee handen aanvaard.”

Bij het personeel is ook te horen dat het bedrijf zijn eigen faillissement kunstmatig heeft uitgelokt, door de normale werking van de winkels te verstoren. Personeelsleden van meerdere filialen getuigen dat het populaire product Dasty al weken wordt achtergehouden in de verdeelcentra en niet meer aan de winkels geleverd. Het ontvettingsmiddel Dasty is voor veel klanten een reden om een Wibra binnen te stappen, waardoor ze ook nog andere producten kopen. Daarom hangt een flink deel van de omzet af van dat ene product. De populaire hobbywebsite TipsEnWeetjes.nl omschrijft Dasty als “hét wondermiddel van de Wibra” dat “als warme broodjes over de toonbank gaat”.²

Een personeelslid van een Wibra in het Brusselse vertelt dat haar winkel de dag na de lockdown een omzet boekte van 14.000 euro, waarvan minstens 10.000 met de verkoop van Dasty alleen. Zo’n populair product bewust achterhouden, is dus commerciële zelfmoord.

Het plan van Wibra: kosten collectieve ontslagen afwentelen op gemeenschap

Het plan van Wibra is om haar eigen winkels te koop te zetten en dan een deel terug te kopen via een andere vennootschap. De directie weigert bekend te maken welke de dertig winkels zijn die ze wil terugkopen, maar vanzelfsprekend betreft het de meest winstgevende filialen. Potentiële kandidaat-overnemers voor de vijftig andere winkels weten dat ook, wat de kans klein maakt dat ze zullen toehappen. Als de overige winkels dan failliet gaan, verliezen honderden werknemers hun job … zonder dat Wibra hen een ontslagvergoeding moet betalen! Het ontslagen personeel zal enkel recht hebben op een zeer bescheiden premie van het Fonds Sluiting Ondernemingen (FSO). Dat is een publiek fonds van de RVA, dat onder meer gefinancierd wordt via onze belastingen. Op die manier wentelt Wibra de kosten van haar eigen herstructurering dus af op de gemeenschap. Niet alleen het personeel van Wibra, maar de gehele werkende klasse van België zou zo de dupe zijn van de winsthonger van deze winkelketen.

De directie van Wibra lokt dus een faillissement uit voor een deel van haar winkels, om enkel verder te gaan met de meest winstgevende filialen. Ze beroept zich daarbij op de ‘Wet betreffende de Continuïteit van de Onderneming’ die toestaat om onder gerechtelijk gezag het geheel of een gedeelte van de onderneming of haar activiteiten over te dragen aan een derde, de ‘WCO 3’, in juristentaal. Een overnemer kan bepaalde goed draaiende winkels en personeelsleden verwerven, terwijl de pechvogels achterblijven in een uitgekleed en failliet bedrijf. Dat komt neer op een herstructurering buiten de beschermende maatregelen van de wet-Renault om. Deze voorziet immers een doorgedreven informatie- en consultatiefase met de vakbonden en heel wat inspraak van het personeel. Binnen de WCO 3 is van dit alles geen sprake.

Het omzeilen van de wet-Renault heeft voor de “meisjes van de Wibra” (hun woorden) meer gevolgen dan alleen het mislopen van de wettelijke ontslagvergoeding. Voor het personeel sleept de onzekerheid nu al drie maanden aan. Vanuit de directie komt geen enkele communicatie. Drie personeelsleden die al sinds de opening 39 jaar geleden in de vestiging in Sint-Niklaas werken, zagen plots dat hun winkel te koop stond. Anderen vingen geruchten op van het management of vermoeden dat het achterhouden van producten zoals Dasty betekent dat hun winkel ten dode staat opgeschreven. Een medewerker vertelt dat zij in verlof is tot 6 oktober, maar niet weet of ze dan nog kan terugkomen. Een ontslag zorgt sowieso voor veel stress en emoties, maar deze onzekerheid drijft sommigen bijna tot wanhoop.

PVDA wil snelle aanpassing wet en directe tussenkomst minister

Een Europees arrest van 16 mei 2019 oordeelde dat de ‘WCO 3’ waarop Wibra zich beroept, in strijd is met de Europese richtlijn 2001/23. Die richtlijn beschermt werknemers tegen een ontslag dat louter door de overdracht van een onderneming plaatsvindt. In principe is wat bij Wibra gebeurt dus illegaal. Maar na dat arrest is de WCO 3 gewoon blijven bestaan. Juridisch gesproken is het niet Wibra zelf die in fout is, maar wel de Belgische wetgever. Dat maakt dit een zaak van nationaal belang.

Het is trouwens niet de eerste keer sinds het arrest dat een Belgisch bedrijf zich op de WCO 3-procedure beroept. De sluiting van het meubelbedrijf Recor in Hasselt afgelopen augustus is daar een voorbeeld van. De directie van Recor had al haar winstgevende activiteiten verplaatst naar andere vennootschapen, om vervolgens het verlieslatende deel failliet te laten gaan. 187 mensen verloren hun job, op kosten van het Fonds Sluiting Ondernemingen – op onze kosten dus.

Als men de wet onaangeroerd laat en Wibra zijn gang laat gaan, bestaat het risico dat andere bedrijven het voorbeeld volgen en ook van het ‘corona-excuus’ gebruik zullen maken om te herstructureren op kosten van de gemeenschap. De PVDA wil dat de nieuwe regering snel mogelijk werk maakt van een aanpassing van de ‘WCO 3’-wet en zal daar de minister van Justitie voor interpelleren. De PVDA zal ook de linkse oppositie tegen de nieuwe regering opdrijven om ervoor te zorgen dat de helden van de coronacrisis, zoals het winkelpersoneel, niet vergeten worden.

Personeel blijft strijdbaar: ‘Wij gaan door tot we krijgen waar we recht op hebben’

Het actievoerend personeel heeft alvast geen begrip voor de vuile spelletjes van Wibra. Velen van hen werken al meer dan dertig jaar voor het bedrijf. “Wij hebben onze beste jaren aan Wibra gegeven. We zijn meer in de winkel geweest dan thuis. Altijd hebben we ons met passie ingezet. Ziek komen werken, rugpijn verbijten, vroeger terugkomen uit vakantie … Altijd stonden wij klaar voor de klanten, voor elkaar en voor het bedrijf. En nu worden we zomaar op straat gesmeten én wil Wibra ons zelfs geen ontslagvergoeding geven. ‘Ge zijt maar betaald voor het werk dat ge hebt gedaan, en als het u niet aanstaat moogt ge ook nu al opstappen’ kregen we te horen van een lid van de directie. We voelen ons vernederd. We worden als stront behandeld.”

Dat Wibra zelf een deel van zijn winkels gaat overkopen, bewijst voor het aanwezige personeel dat er nog geld is in het bedrijf. Bovendien heeft Wibra de afgelopen jaren telkens één miljoen euro aan de aandeelhouders overgemaakt, ook toen de verkoop zogezegd slecht ging. Dat motiveert om te blijven strijden tegen het huidige plan van de directie. “Als ze echt winkels sluiten, dan kunnen wij daar niet veel aan doen. Maar ze moeten ons op zijn minst een ontslagvergoeding geven. De meerderheid hier is vijftigplusser, nieuw werk vinden zal voor ons heel lastig zijn. Daarom gaan we door, tot we krijgen waar we recht op hebben.”

1 https://www.tijd.be/ondernemen/retail/wibra-wil-ontslagronde-doorvoeren/10239995.html
2 https://www.tipsenweetjes.nl/huis-en-tuin/dasty-is-wondermiddel-wibra/