“Palestijnen hebben er alle baat bij zich te verzetten tegen Amerikaanse overheersing in Midden-Oosten”

“De Palestijnen hebben inderdaad al een kwart eeuw geprobeerd om te onderhandelen. Maar waar hebben die onderhandelingen tot dusver toe geleid? Tot helemaal niks”, zegt Hamdan Al Damiri, coördinator van de Palestijnse gemeenschap in België. “De Verenigde Staten willen de belangrijkste grootmacht in het Midden-Oosten blijven. En daarvoor moeten ze ervoor zorgen dat de spanningen in de regio niet afnemen.”

Israël won het Eurosongfestival en mocht ook de start van Giro mogen organiseren. Op 14 mei vierde het zijn zeventigjarig bestaan en ging in Jeruzalem de nieuwe ambassade van de VS open. De Palestijnen van hun kant organiseren op 15 mei een mars met misschien wel een miljoen demonstranten in Gaza, ter afronding van de protestacties in het kader van de “Grote Mars voor de Terugkeer” en de herdenking van 70 jaar al-Nakba, de “catastrofe” ofwel de oprichting van Israël in 1948, waarbij 750.000 Palestijnen gedwongen werden hun dorpen te verlaten. Een gesprek met Hamdan Al Damiri, coördinator van de Palestijnse gemeenschap in België.

Op 14 mei verhuisden de Verenigde Staten hun ambassade in Israël van TelAviv, de stad die officieel als de hoofdstad van Israël wordt erkend, naar Jeruzalem, een stad die verdeeld is en waarvan het oostelijk deel al sinds 1967 illegaal door Israël wordt bezet, in strijd met alle internationale regels. Waarom doen de Verenigde Staten dat?

Hamdan Al Damiri. We mogen niet vergeten dat de plannen om de ambassade naar Jeruzalem over te brengen, niet nieuw zijn. Het Amerikaanse Congres had dat enkele jaren geleden al beslist. President Obama wilde echter geen verdere actie ondernemen omdat hij heel goed besefte wat de gevolgen van zo’n maatregel kunnen zijn. Maar vandaag, met Donald Trump als president, liggen de zaken anders. Trump is net trots dat hij de wereld kan laten zien dat hij de eerste is die ingaat op dat verzoek uit zionistische kringen.

Wat hebben de Verenigde Staten daarbij te winnen?

Hamdan Al Damiri. Op het eerste gezicht niets, maar ze halen zich zo wel de haat op de hals van de Palestijnen, de rest van de Arabische wereld en van iedereen in de wereld die de Palestijnse zaak steunt. Want niemand met gezond verstand kan begrijpen waarom een groot land als de Verenigde Staten zijn ambassade wil overbrengen naar een stad die al sinds 1967 gedeeltelijk bezet wordt. Door Jeruzalem als hoofdstad te erkennen gaan de Verenigde Staten in tegen alle internationale verplichtingen waartoe ze zich bij de Verenigde Naties hebben verbonden.

Maar de Verenigde Staten hebben toch strategische allianties, meer bepaald met Israël en Saoedi-Arabië. Dat zijn toch allianties die ze in hun eigen belang willen handhaven?

Hamdan Al Damiri. Natuurlijk. In feite stellen we vast dat er in het Midden-Oosten een opmerkelijke verandering aan het gebeuren is. We hebben een tripartiet bondgenootschap bestaande uit de Verenigde Staten, Israël en hun Arabische bondgenoten in de regio –Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten ... En die alliantie steekt nu een beschuldigende vinger uit naar de grootste vijand, met name Iran en zijn bondgenoten in de regio. Voor de Arabische landen is het een grote verandering om voortaan Iran en niet langer Israël te beschouwen als het grootste gevaar voor de regio.

De Arabische leiders nemen daarbij erg gevaarlijke uitspraken in de mond, want zij beweren dat Israël en de Verenigde Staten bondgenoten zijn om de vermeende Iraanse dreiging het hoofd te kunnen bieden. Volgens hen is Iran een dominante macht in de regio. En om hun uitspraken kracht bij te zetten, verwijzen ze naar de Iraanse steun aan de Hezbollah, Syrië en Palestina, die zij afschilderen als de “sjiitische as”.

Maar zit er ook waarheid in die beschuldigingen tegen Iran?

Hamdan Al Damiri. Er is niks nieuws onder de zon. Iran heeft altijd soortgelijke relaties gehad met het Midden-Oosten. Het bondgenootschap met Syrië dateert niet van gisteren, het is er al sinds de jaren 1980. Iran heeft het Palestijnse verzet ook altijd al gesteund, ook dat van soennitische bewegingen zoals bijvoorbeeld Hamas. En ook de Hezbollah werd gesteund, omdat het een verzetsbeweging is.

Met dat nieuwe discours willen de Arabische leiders hun bondgenootschap met Israël rechtvaardigen, want de banden tussen Iran en zijn bondgenoten zijn al decennialang ongewijzigd. Wat echter wel is veranderd, is dat het verzet tegen Iran niet langer heimelijk maar steeds openlijker gebeurt. Wielrenners uit Bahrein en de Emiraten hebben deelgenomen aan de Giro, die in Israël van start ging. Hoge diplomaten uit Saoedi-Arabië en de Emiraten hebben onlangs in Washington een ontmoeting gehad met de Israëlische premier Netanyahu. Dat zijn allemaal tekenen die onmiskenbaar zijn. De spanningen tussen enerzijds Iran, Syrië en hun bondgenoten (met inbegrip van de Palestijnse bewegingen) en anderzijds de Verenigde Staten, Israël en bepaalde Arabische regimes nemen toe, en daarmee ook het oorlogsgevaar.

Maar zijn Iran of Syrië reële bedreigingen? Zijn het niet veeleer de landen die hen daarvan beschuldigen die het meeste uit zijn op oorlog? Israël schiet met scherp op de vreedzame demonstranten in Gaza, Saoedi-Arabië gooit al drie jaar bommen op Jemen, Syrië moet zich verdedigen tegen buitenlandse agressors ... Ondertussen houdt Iran zich strikt aan het internationale nucleaire akkoord waar de Verenigde Staten onlangs uit stapten. Gaat de inzet van deze kwestie uiteindelijk niet veel verder dan de grenzen van het Midden-Oosten?

Hamdan Al Damiri. Absoluut, de Verenigde Staten willen de belangrijkste grootmacht in het Midden-Oosten blijven. En daarvoor moeten ze ervoor zorgen dat de spanningen in de regio niet afnemen. Dankzij de spanningen tussen beide kampen kunnen de Verenigde Staten hun aanwezigheid in de regio “wettelijk” verantwoorden en tegelijk hun militair-industrieel complex verrijken door wapens te verkopen aan hun superrijke bondgenoten in de regio. Dat is op zich de beste manier om hun oliebevoorrading veilig te stellen en tegelijk maximaal te profiteren van de rijkdommen van die landen die ze precies halen uit de verkoop van fossiele brandstoffen. De spanningen in het Midden-Oosten doen oplopen is het beste middel om die situatie in stand te houden.

Wat is de plaats van Palestina in deze machtsstrijd in het Midden-Oosten?

Hamdan Al Damiri. Het is in het belang van de Palestijnen om lid te zijn van de zogenaamde “alliantie van het verzet”, het verzet tegen de dominantie van de Amerikanen en hun bondgenoten in de regio. Voor de Palestijnen is het belangrijk dat ze deel uitmaken van het andere kamp, dat van Syrië, Iran en de Hezbollah, al degenen die zich tegen de Amerikaanse overheersing in de regio willen verzetten. Want op die manier kan er in het Midden-Oosten een nieuw machtsevenwicht worden bereikt. En daar kunnen de Palestijnen van profiteren. Ze hebben inderdaad al een kwart eeuw geprobeerd om te onderhandelen. Maar waar hebben die onderhandelingen tot dusver toe geleid? Tot helemaal niks. De bezetting gaat door, ons grondgebied raakt steeds verder versnipperd. Uit ervaring hebben we geleerd dat de Palestijnen niets bekomen zolang Amerika een overheersende rol speelt. Aan de andere kant hebben we kunnen vaststellen dat de Hezbollah bijvoorbeeld wel iets heeft kunnen bereiken door het verzet dat ze in Zuid-Libanon hebben gevoerd. Ze zijn erin geslaagd het Israëlische leger te dwingen zich terug te trekken uit Zuid-Libanon, waar het tussen 1978 en 2000 aanwezig was. En het Israëlische leger heeft zich uiteindelijk teruggetrokken zonder dat er ook maar één akkoord is ondertekend, zonder onderhandelingen. Dat is het voorbeeld dat de Palestijnen voor ogen houden.

Nu we het toch over het verzet hebben, we stellen vast dat de Palestijnse beweging een nieuwe boost heeft gekregen. Dat komt natuurlijk door Ahed Tamimi, het 17-jarige meisje dat is uitgegroeid tot het icoon van die nieuwe generatie. Maar we zien toch overal in Palestina massa’s jongeren opstaan die gerechtigheid eisen. En sinds 30 maart demonstreren de Palestijnen in Gaza elke vrijdag met gevaar voor eigen leven aan de zogenaamde “groene lijn”, de demarcatielijn tussen Gaza en Israël. In zes weken tijd werden 49 manifestanten gedood en meer dan 5.000 andere gewond. Heeft deze generatie iets wat de vorige generaties niet hadden?

Hamdan Al Damiri. Door de Palestijnse verdeeldheid en de gevolgen daarvan op politiek vlak, ligt de hoop nu inderdaad bij de jeugd. En die jeugd laat van zich horen door zich te tonen waar dat mogelijk is. Dat zien we vooral in Gaza. De meeste mensen die deelnemen aan de Grote Mars voor de Terugkeer zijn jongeren. En ze betalen een hoge prijs. Want de Israëli’s willen duidelijk maken dat ze helemaal niks zullen bereiken. Maar de Palestijnen zijn vastberaden. Ze blijven druk oefenen. Dat zullen we merken op 15 mei, want die dag heeft er werkelijk een grote mars plaats, de zogenaamde “Miljoenenmars”, waarbij bijna de helft van de bevolking van Gaza naar de groene lijn zal trekken. Ze willen volgende eis kracht bijzetten: “Die dorpen daar, de dorpen aan de andere kan van de groene lijn, welnu, naar die dorpen willen wij terugkeren, zelfs al zijn ze volledig vernield. Dat is ons recht.” En het zullen vooral jongeren zijn die hun stem laten horen. Het is natuurlijk belangrijk dat ook de andere generaties vertegenwoordigd zijn. Maar de jongeren zijn vastberaden en betrokken bij deze nieuwe vorm van verzet. Een vreedzaam verzet, een nieuwe vorm van protest en onbuigzaamheid tegenover Israël. Dus ja, bij die Palestijnse jongeren is de hoop vandaag duidelijk aanwezig. 

Als Belgen en Europeanen stellen we vast dat onze politici wel erg lauw reageren op de onaanvaardbare inbreuken die Israël pleegt. Wat kunnen we hier in België doen?

Hamdan Al Damiri. Het enige wat de Europese overheden, ook de Belgische, doen is de Palestijnse autoriteiten financieel en economisch steunen zodat ze kunnen blijven bestaan. Verder gaat hun rol niet. En het politieke leiderschap blijft stevig in handen van de Amerikanen. Zij hebben het sinds de jaren 1990 voor het zeggen. Wat de Palestijnen willen van de EU en België is dat ze zich politiek engageren, nog voor er sprake is van financiële steun. Want dat is immers wat we nodig hebben, consequente politieke steun. Dat de Europeanen maatregelen treffen en de bezetter straffen. De handelsbetrekkingen met de bezetter moeten worden teruggeschroefd. Op die manier kunnen we invloed uitoefenen op het bezettingsbeleid.

Maar waarom doen onze regeringen dat dan niet?

Hamdan Al Damiri. Omdat ze met handen en voeten gebonden zijn aan het Amerikaanse beleid. Dat is jammer, maar het is niet anders. Als we het Europese beleid echt willen veranderen, dan moet er publieke druk op de regeringen worden uitgeoefend, ze moeten gedwongen worden hun beleid te veranderen. En we hopen dat dat zo snel mogelijk zal gebeuren. Dat is de taak van de bewegingen die solidair zijn met de Palestijnse zaak.