Naomi Klein: Het vriendenkabinet van Trump ziet er misschien sterk uit, maar ze zijn bang

De Canadese activiste Naomi Klein ziet in de nieuwe VS-regering duidelijk een machtsgreep door de grote bedrijven. In een artikel dat ze schreef voor The Nation en dat we hieronder overnemen, legt ze uit hoe deze machtsgreep ingegeven werd door angst. Wereldwijd groeit immers de invloed van sociale bewegingen die de belangen van het establishment bedreigen. Klein ziet voor deze bewegingen dan ook een moeilijke maar noodzakelijke opdracht weggelegd. “We kunnen ze nog steeds verslaan.”

Laten we even uitzoomen en kijken wat er in Washington gebeurt. De mensen die nu al een obsceen deel van de rijkdom op onze planeet bezitten, en wiens aandeel jaar na jaar groeit – de laatste telling laat zien dat acht mensen evenveel bezitten als de helft van de wereld – zijn vastbesloten om nog meer te graaien. De sleutelfiguren die het kabinet van Donald Trump bevolken, zijn niet alleen superrijk, ze hebben hun geld ook nog eens verdiend door bewust de meest kwetsbare mensen op deze planeet en de planeet zelf te schaden. Dat is blijkbaar een soort vereiste voor de job.

De mensen die nu al een obsceen deel van de rijkdom op onze planeet bezitten, zijn vastbesloten om nog meer te graaien.

Zo kiest Trump voor rommelbankier Steve Mnuchin als minister van Financiën. Zijn onwettige “uithuiszettingsmachine” heeft tienduizenden mensen uit hun huizen gezet.

Van hypotheken gaan we naar junkfood. Daar treffen we Andrew Puzder, Trumps keuze als minister van Werk. Als CEO van zijn fastfood-imperium betaalde hij zijn werknemers niet alleen een schandelijk en onleefbaar loon, in verschillende rechtszaken wordt zijn bedrijf er ook van beschuldigd het loon van zijn werknemers te stelen door niet te betalen voor hun werk en overuren.

We gaan van junkfood naar junkwetenschap.  Daar zien we Trumps keuze als minister van Buitenlandse Zaken,  Rex Tillerson. Met Tillerson als kader en daarna CEO van Exxon Mobil, financierde het bedrijf waardeloos wetenschappelijk onderzoek en leverde het achter de schermen hevig lobbywerk tegen zinvolle internationale klimaatacties. Deze manoeuvres hebben er sterk toe bijgedragen dat de wereld decennia verloren heeft in het terugdringen van fossiele brandstoffen en integendeel de klimaatcrisis sterk werd versneld. Als gevolg van deze keuzes verliezen nu al ontelbare mensen op deze planeet hun huis door stormen en het stijgende zeewater, ze verliezen het leven door hittegolven en droogte, en uiteindelijk zullen miljoenen mensen hun land onder de golven zien verdwijnen. Zoals gewoonlijk zijn de mensen die het eerst en het zwaarst getroffen worden ook de armsten, overwegend gekleurd.

Gestolen huizen. Gestolen lonen. Gestolen culturen en landen. Allemaal immoreel. Allemaal extreem winstgevend.

Onder vuur

Maar de tegenstroom groeide. Daarom werd deze CEO-bende – en de sectoren waar ze vandaan komen – terecht ongerust dat er een eind zou komen aan het feestje. Ze waren bang. Bankiers als Mnuchin herinneren zich de financiële crisis van 2008 en hoe er openlijk gepraat werd over de nationalisering van banken. Ze zagen de opkomst van Occupy en daarna de weerklank die Bernie Sanders’ boodschap tegen de banken kreeg tijdens zijn campagne.

Bazen uit de dienstensector zoals Andrew Puzder zijn doodsbang voor de groeiende kracht van Fight for $15 (beweging die ijvert voor het minimum uurloon van 15 dollar, nvdr. ) , dat in steden en staten over heel het land overwinningen behaalde. En als Bernie de verrassend spannende voorverkiezing gewonnen had, dan had de beweging wel eens een voorvechter in het Witte Huis gehad kunnen hebben. Je kan je voorstellen hoe beangstigend dat is voor een sector die zo fundamenteel steunt op uitbuiting, om de prijzen laag te houden en de winsten hoog.

Laat er geen twijfel over bestaan: de klimaatbeweging vormt voor Exxon Mobil een existentiële bedreiging.

Niemand heeft meer redenen om de opmars van sociale bewegingen te vrezen dan Tillerson. Door de groeiende kracht van de wereldwijde klimaatbeweging ligt Exxon Mobil op alle fronten onder vuur. Pijplijnen met de olie van het bedrijf worden niet alleen in de Verenigde Staten maar over heel de wereld geblokkeerd. Campagnes voor desinvestering verspreiden zich als lopend vuur en leiden tot onzekerheid op de markt. In het voorbije jaar is er uitvoerig onderzoek gevoerd naar meerdere gevallen van bedrog door Exxon. Laat er geen twijfel over bestaan: de klimaatbeweging vormt voor Exxon Mobil een existentiële bedreiging. De doelstellingen inzake de opwarming van de aarde die opgenomen zijn in de klimaatakkoorden van Parijs, zijn compleet niet te rijmen met het verbranden van alle fossiele brandstoffen die bedrijven als Exxon nog in reserve hebben. Het zijn net die reserves die hun marktwaarde bepalen. Daarom begonnen de aandeelhouders van Exxon steeds vervelender vragen te stellen. Ze vroegen zich af of ze niet met een hoop waardeloze aandelen zouden blijven zitten.

De bedrijfswereld neemt over

Dat is de achtergrond van Trumps overwinning. Onze bewegingen begonnen te winnen. Ik zeg niet dat ze sterk genoeg waren. Dat waren ze niet. Ik zeg niet dat we voldoende verenigd waren. Dat waren we niet. Maar er was wel degelijk iets aan het verschuiven. En liever dan het risico te lopen dat de bewegingen verder vooruit zouden gaan, stak deze bende pleitbezorgers van de fossiele brandstofindustrie, handelaars in junkfood en roofzuchtige kredietverstrekkers de koppen bij mekaar om de regering over te nemen en hun onrechtmatig verkregen rijkdom te beschermen.

Trump lacht met protesten over belangenvermenging - het is gewoon één grote belangenvermenging.

Dit is duidelijk geen vredige overdracht van de macht. De bedrijfswereld neemt de boel over. Zij die sinds jaar en dag de twee grootste partijen hebben omgekocht om hun zaakjes te behartigen, zijn het spel beu. Blijkbaar voelen zij zich bij al dat gevlei, het slijmen en de gelegaliseerde omkoperij, beledigd in hun goddelijk gevoel.

Ze knippen nu de tussenpersoon weg en doen wat elke topman doet wanneer hij wil dat iets goed wordt gedaan: ze doen het zelf. Exxon als minister van Buitenlandse Zaken. Hardee als minister van Werk. General Dynamics als minister van Defensie. En de jongens van Goldman Sacks voor zowat alles wat er nog over blijft. Nadat ze gedurende decennia de staat in stukjes hebben geprivatiseerd, gaan ze voor de regering zelf. De laatste grens voor het neoliberalisme. Daarom lachen Trump en iedereen die hij benoemd heeft met de zwakke protesten over belangenvermenging – het is gewoon één grote belangenvermenging.

Surfen op de angst voor Trump

Wat doen we eraan? In de eerste plaats moeten we steeds onthouden waar hun zwaktes liggen, zelfs als ze brute macht uitoefenen. De reden waarom het masker is afgevallen en waarom we nu een onverbloemd bedrijfsbewind zien, is niet dat die bedrijven zich oppermachtig voelden, maar omdat ze in paniek waren.

Een deel van zijn achterban voelt zich al flink bekocht en dat deel zal alleen maar groeien.

Bovendien heeft een meerderheid van de Amerikanen niet voor Trump gestemd. Veertig procent bleef thuis en van diegenen die wel gingen stemmen, heeft een duidelijke meerderheid op Clinton gestemd. Hij heeft gewonnen in een nepsysteem. Zelfs binnen dit systeem heeft hij niet gewonnen, Clinton en het establishment van de Democratische Partij hebben verloren. Trump heeft niet gewonnen met een overweldigend enthousiasme en duidelijke cijfers. Het establishment van de Democratische Partij vond het niet belangrijk om campagne te voeren rond concrete verbeteringen van het leven van de mensen. Ze hadden de mensen wiens leven door neoliberale aanvallen vernietigd werd, zo goed als niets te bieden. Ze dachten dat ze konden surfen op de angst voor Trump, maar dat heeft niet gewerkt.

Er is ook goed nieuws: dit alles maakt Donald Trump ontzettend kwetsbaar. Deze kerel kwam aan de macht met de vetste en brutaalste leugens, door zichzelf te verkopen als een kampioen van de werkende mens die eindelijk zou opstaan tegen de macht van de grote bedrijven en hun invloed in Washington. Een deel van zijn achterban voelt zich al flink bekocht en dat deel zal alleen maar groeien.

Tijd voor optimisme

Wat staat ons nog meer te wachten? Deze regering zal iedereen tegelijk achternazitten. Er wordt gesproken over een shock-and-awe begroting (shock-and–awe is een van oorsprong militaire term die doelt op de inzet van een overweldigende macht, nvdr.) waarbij op 10 jaar tijd 10 triljoen dollar zal worden bespaard. In alles zal de hakbijl de hakbijl worden gezet, van programma’s tegen geweld op vrouwen tot kunstprogramma’s, steun aan hernieuwbare energie, buurtbemiddeling. Ze denken duidelijk dat deze blitzkrieg-strategie ons omver zal blazen. Maar ze zouden wel eens verrast kunnen worden – het zou ons wel eens kunnen verenigen voor een gezamenlijk doel. Als de omvang van de vrouwenmarsen een aanwijzing kan zijn, dat zijn we goed vertrokken.

Deze regering zal iedereen tegelijk achternazitten.

Stevige coalities opbouwen in tijden van bunkerpolitiek is hard werken. Er moeten pijnlijke kwesties het hoofd geboden worden vooraleer vooruitgang mogelijk is. De financiering van stichtingen en een celebrity-cultuur bij activisten kunnen mensen en bewegingen tegen elkaar opzetten in plaats van samenwerking te bevorderen. Maar moeilijkheden mogen niet leiden tot wanhoop. Om een populaire spreuk van links in Frankrijk te gebruiken: “Het is tijd voor optimisme, laten we het pessimisme laten voor betere tijden.” (“L’heure est à l’optimisme, laissons le pessimisme pour des temps meilleurs.”)

Persoonlijk kan ik niet echt veel optimisme opbrengen. Maar op dit moment, in een tijd waarin alles op het spel staat, kunnen en moeten we op zoek naar onze meest onverstoorbare vastberadenheid.