Mélenchon breekt door: grote schrik bij de banken, hoop voor het volk

“Wij zijn de voorhoede van een heel nieuwe wereld. Jullie, de jonge generatie, jullie hebben een heel nieuwe wereld voor jullie.” Dat is de boodschap van hoop die Jean-Luc Mélenchon uitdraagt. In de peilingen zit de linkse Franse presidentskandidaat de favorieten op de hielen. Bij de jongeren is hij intussen zelfs de populairste.

De schrik van de banken

Jean-Luc Mélenchon zet de Franse presidentsverkiezingen op hun kop. In de peilingen haalt hij intussen al 19% en het is niet uitgesloten dat hij de tweede ronde haalt (in Frankrijk nemen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen haalden, het in een tweede ronde tegen elkaar op). De verwachte tweede ronde tussen de extreemrechtse Marine Le Pen en de bankier Emmanuel Macron zou er dan niet komen. Dat zou een streep door de rekening zijn van de financiële wereld, die Macron voorstellen als het “enige alternatief” tegen het Front National. De peilingen geven aan dat Mélenchon het in de tweede ronde met veel meer voorsprong zou halen dan de andere kandidaten.

Dus begint het establishment te dreigen. Zoals altijd als de zaken niet lopen zoals de markten het willen. Zoals het in Griekenland en Spanje deed, en zoals het nu ook in België doet met de opmars van de PVDA.

De banken openden als eerste het vuur. “De snelle opmars van Mélenchon in de peilingen kan de Franse staatsschuld onder druk zetten”, klinkt het verontrust bij de Franse bank Société Générale. “Het is belangrijk dat we in de gaten houden of deze evolutie zich doorzet en of de kloof weer kleiner wordt”, schrijft Deutsche Bank. De volbloed Franse bank Société Générale en Deutsche Bank zijn het roerend eens, Mélenchon baart hen zorgen. Het is een bekend fenomeen, de banken zijn voorstander van democratie als het volk kiest voor wie zíj zien zitten. Als het volk zijn stem verheft tegen de dictatuur van de markten, dan zijn ze plots veel minder enthousiaste democraten.

Rechtse Franse kranten (zoals Les Echos en Le Figaro) en tv-zenders (zoals BFM) volgen dezelfde lijn. Mélenchon zou een “Franse Chávez” zijn, of terug willen keren naar de “Sovjet-Unie van de jaren 1950”. De financiële markten zouden schrik hebben voor het “gevaar Mélenchon” en dreigen met het spook van het faillissement.

De tegenstanders van Mélenchon laten zich helemaal gaan. De voorzitter van de Franse werkgeversorganisatie MEDEF, Pierre Gattaz, zag er geen graten in om Marine Le Pen uit te nodigen voor een gezellig onderonsje, maar hij beschuldigt Mélenchon er wel van dat hij uit is op “vernietiging, wanhoop en massale armoede”. De huidige president, de sociaaldemocraat François Hollande, doet er nog een schepje bovenop. Hij beweerde dat deze presidentscampagne “stinkt” sinds de opmars van Mélenchon.

Een diepe economische en politieke crisis

Frankrijk heeft af te rekenen met een zware economische crisis. In Frankrijk is officieel een op de tien mensen werkloos. Negen miljoen Fransen, van wie drie miljoen kinderen, leven onder de armoedegrens. Intussen graait een groot deel van de politici, van Fillon tot Le Pen, gulzig in de kas met fictieve baantjes.

Want, jawel, ook in de politiek heerst er crisis. Al jaren willen de Fransen een andere koers varen. Al jaren worden ze door de politici voorgelogen, zowel door die van rechts als van links. Nicolas Sarkozy beloofde het kapitalisme morele verantwoording op te leggen, maar hij leidde de woede af naar de migranten en de volkswijken. François Hollande bedotte het volk door te stellen dat de financiële wereld zijn vijand zou zijn en vervolgens stelde hij bankier Emmanuel Macron aan in zijn regering. Vandaag schuift het establishment sjoemelaar Fillon naar voren of Rotschildbankier Macron. Veel mensen hebben er de buik van vol. Bij de regionale verkiezingen in 2015 bedroeg de opkomst bij de werkende klasse slechts 50%.

Lange tijd was het vooral het Front National dat garen spon bij die afkeer van de politiek. Ondanks haar liberale programma bediende Marine Le Pen zich van de taal van de arbeiders. De Europese Unie en de besparingen hebben extreemrechts sterker gemaakt.

Weigeren te raken aan de privileges van de rijksten, is een vrijbrief geven om de zwaksten aan te vallen. Het is verdeeldheid zaaien, de strijd van allen tegen allen. Wie weigert sociale woningen te bouwen, zegt eigenlijk tegen de mensen: “Vecht het onder elkaar maar uit op de bestaande woningmarkt.” Wie weigert te investeren in scholen, creëert een situatie waarin om de beste plaatsen gevochten wordt.

Van “Rot op” tot hoop

Tijdens de meetings van Mélenchon is duidelijk hoezeer bij de mensen het gevoel leeft dat de politici allemaal kunnen “oprotten”. Dat ze maar allemaal opkrassen, die corrupte politici die niets anders doen dan ons voorliegen. Het establishment onderschat en minacht de woede van het volk. Het volk heeft er genoeg van. De jongeren zijn niet langer bereid om te aanvaarden “dat ze het slechter zullen hebben dan hun ouders”. Ze willen hoop, ze willen verandering.

De mensen stellen zich niet langer tevreden met het valse alternatief van het xenofobe nationalisme van Le Pen of het autoritaire liberalisme van Hollande en Macron, neen, ze zoeken een andere weg. In de Verenigde Staten zagen we hetzelfde fenomeen, met de steun voor de beweging van Bernie Sanders, in Engeland voor Jeremy Corbyn en in Spanje voor Unidos Podemos. Mélenchon gaat in op de sociale verzuchtingen van de mensen en biedt een boodschap van hoop. Om de Franse Republiek weer op te kunnen bouwen, stelt hij zich voor als kandidaat van de sociale rechten, ecologie en vrede. Dat houdt wel een breuk met de Europese regelgeving in. In antwoord op de groeiende privatisering pakt zijn programma uit met gezondheidszorg, onderwijs en waterbeheer in handen van de overheid, zodat kwalitatieve basisdienstverlening voor iedereen gewaarborgd is.

Mélenchon hamert ook op de loongelijkheid tussen mannen en vrouwen en een afschaffing van de arbeidswet (de wet-El Khomri). Tegenover de enorme inkomensverschillen stelt hij een loonschaal voor die van 1 tot 20 gaat. Mélenchons beweging La France Insoumise (soms vertaald als “Opstandig Frankrijk”) stelt ook 3,5 miljoen nieuwe jobs in het vooruitzicht door de arbeidsduur tot 35 uur te verminderen.

Een breed programma

La France Insoumise is al een jaar bezig met het uitschrijven van een vrij gedetailleerd programma. Het richt zich op thema’s die de andere kandidaten zogezegd “vergeten”, zoals het stijgende aantal dodelijke arbeidsongevallen. Maar Mélenchon durft ook te vernieuwen. Hij spreekt ook over de ruimte, het digitale tijdperk, de uberisering, dieren en het belang van de zee.

Charlie Le Paige, voorzitter van Comac (jongerenbeweging van de PVDA) woonde in Rijsel een meeting van Mélenchon bij: “Ikzelf en de hele delegatie van de PVDA waren bijzonder geboeid door zijn visie op ecologie. Over de noodzaak om te veranderen, om af te stappen van fossiele brandstoffen en kernenergie, over het aantal jobs dat daarmee gecreëerd zou kunnen worden. Rechts heeft het daar nooit over. Ze zijn allemaal voorstander van kernenergie. Ze staan compleet onverschillig tegenover de vernieling van de bodem, kankers die te wijten zijn aan pesticiden, de problemen van de agro-industrie.”

Het programma van La France Insoumise gaat voor 100% hernieuwbare energie tegen 2050. In diezelfde lijn zou gemeenschapscatering, in scholen bijvoorbeeld, zich moeten kunnen focussen op voedsel dat 100% biologisch is. Het gaat hier immers om de volksgezondheid en tegelijk kan er een einde gemaakt worden aan de mishandeling van dieren in agro-industrie.

Michaël Verbauwhede, Brussels volksvertegenwoordiger voor de PVDA, woonde een meeting bij in Marseille: “De meeting begon met een indrukwekkende minuut stilte voor de duizenden mensen die elk jaar sterven in de Middellandse Zee, op de vlucht voor oorlog en ellende. Een groot deel van Mélenchons toespraak ging dan ook over vrede en aan de oorlogsdreiging. ‘Aan vrede werken doe je niet door een oorlog voor te bereiden. Aan vrede werken doe je door de vrede voor te bereiden.’” Het programma van “La France Insoumise” stelt voor uit de NAVO te stappen en de banden van Frankrijk met Qatar en Saoedi-Arabië te herzien. Door de Verenigde Naties te versterken zou het mogelijk moeten zijn op te treden tegen de vele bedreigingen voor de vrede, die nog toegenomen zijn sinds Donald Trump zijn intrek nam in het Witte Huis.

Het verzet tegen de heersende klasse organiseren

“Hun systeem heeft als uitgangspunt: hoe kunnen we arbeid nog meer uitbuiten? Waar ligt de grens van uitbuiting? Wanneer beginnen de mensen zich te verzetten tegen de uitbuiting.” Mélenchon onderstreept terecht dat echte verandering onmogelijk is als er geen brede tegenbeweging is.

De krachten die vandaag de voorstellen van Mélenchon afschieten, zijn niet te onderschatten. Zij hebben machtige bondgenoten in de instellingen van de Franse staat en van de Europese Unie. Daar kan de Griekse regering van Alexis Tsipras over mee praten …

De campagne van Mélenchon blijft op de eerste plaats een verkiezingscampagne. Het gaat om een presidentsverkiezing, dus de campagne draait sterk rond zijn persoon. Een echte breuk zal echter onmogelijk zijn zonder het engagement van tienduizenden, ja zelfs honderdduizenden mensen. En dat gaat breder dan deze campagne, en zelfs breder dan Frankrijk. De verandering zal van onderuit komen. Mensen die zelf hun lot in handen nemen en een tegenkracht opbouwen. Mensen die actief worden in hun vakbond, vereniging, school of partij om bewuste actoren van verandering te worden.