Jean-Luc Mélenchon “Het coronavirus onthult de gebreken van onze samenleving en plaatst haar voor een grondige verandering.”

Ook in Frankrijk wil de liberale regering de crisis gebruiken om werknemers te laten betalen en de belangen van de superrijken en multinationals te beschermen. Linkse vakbonden en verenigingen, maar ook partijen als La France Insoumise (FI) leiden het tegenoffensief. Solidair had een ontmoeting met Jean-Luc Mélenchon, leider van FI.

Linkse krachten, zoals de PVDA of FI, willen aantonen dat er progressieve oplossingen bestaan voor deze gezondheidscrisis. Toch roepen overheden, rechts en het bedrijfsleven zowat overal op tot "nationale eenheid" en willen ze de coronacrisis depolitiseren.

Jean-Luc Mélenchon. Het zou verkeerd zijn om dit moment als een apolitiek intermezzo te zien. De aanmaningen tot "nationale eenheid" zijn pogingen om de democratische ruimte in te perken en zo mogelijk zelfs af te sluiten. Maar democratie is geen luxe of een gril. Integendeel, de gemotiveerde confrontatie van tegenstrijdige standpunten is de noodzakelijke voorwaarde voor een wijze besluitvorming. Daarom vinden wij het gevaarlijk om het parlement, het publieke debat of de oppositie in te perken. Dit gezegd zijnde, is het waar dat we onze methode hebben moeten aanpassen, om rekening te houden met het verlangen naar eenheid van handelen dat terecht is geuit door de bevolking. Die was in eerste instantie verlamd door angst. We zijn uitgegaan van het idee om te werken aan "gemeenschappelijke doelen" in de samenleving, in plaats van vast te houden aan conflicten met de macht. We hebben concrete voorstellen op tafel gelegd: nationalisatie van vitale bedrijven die door hun aandeelhouders zijn gesloten, de textielindustrie opvorderen om massaal maskers te produceren, een openbaar farmaceutisch bedrijf oprichten of gratis begrafenissen voor de families van Covid-doden.

Deze voorstellen uitvoeren zou de gezondheidsmobilisatie van het land positief bevorderen. Maar samen schetsen ze ook een visie op de organisatie van collectivistische en solidaire samenlevingen. Wij geloven dat deze visie in deze periode terrein kan winnen, omdat ze concrete oplossingen biedt voor het "coronagebeuren". De discussie over het sociale en ecologische alternatief kan daarom niet worden uitgesteld tot hypothetische colloquia over de "wereld nadien". De wereld nadien moet nu beginnen en antwoorden bieden op de concrete problemen waar de samenlevingen mee te maken hebben. De liberalen maken gebruik van de omstandigheden om te proberen een systeem van nauwe bevolkingscontrole in te voeren en sociale verworvenheden als maximale werktijden, betaald verlof, enz. terug te schroeven.

Op uw blog schrijft u: "De twintigste eeuw begon in 1914, de eenentwintigste begint voor onze ogen.” Kan u dat uitleggen?

Jean-Luc Mélenchon. Het "coronavirusmoment" is voor de menselijke beschaving een tweesprong. De pandemie, die in eerste instantie een biologisch feit is, treft alle aspecten van de wereld van op geld gestoelde globalisering. Haar verschijning en snelle verspreiding kunnen worden verklaard door de ecologische plundering en onze stedelijke en ongelijke levenswijze. De eerste gezondheidsschok infecteert de verschillende compartimenten van het sociale leven. De gezondheidscrisis raakte al snel de op mondiale bewegingen gevestigde economische orde en veranderde in een oliecrisis en vervolgens in een financiële crisis.

We zien nu al een bijzonder gewelddadige sociale crisis aankomen. In Frankrijk wordt in sommige volkswijken honger geleden. De politieke crisis ligt voor ons. Het neoliberalisme is niet in staat om de dagelijkse problemen die zullen ontstaan, op te lossen. We zien het al met de tekorten op het vlak van de gezondheidszorg. Het coronavirus is, net als de Eerste Wereldoorlog in zijn tijd, de gebeurtenis die onze samenlevingen uit hun routine haalt, hun gebreken blootlegt en hen op de rand van een diepgaande verandering brengt.

De fundamentele vraag vandaag is: Wie moet er voor deze crisis opdraaien, de werkers of de superrijken?

Jean-Luc Mélenchon. Het is niet aan de bevolking om te betalen. Als we binnen het kader van de Europese verdragen met zo'n torenhoge overheidsschuld blijven zitten, gaan de volkeren van Europa wellicht nog jaren van bezuinigingen en ontmanteling van hun welvaartsstaat tegemoet.

In de komende maanden en jaren zullen we de overheidsuitgaven net moeten opdrijven, om onze gezondheidssystemen te versterken, nieuwe sociale rechten te verlenen en in ecologische planning te investeren. De muur van de schuldenlast moet weg. Dat is een absolute noodzaak. Ik stelde voor om de overheidsschuld in Europa kwijt te schelden. De Europese Centrale Bank moet alleen de overheidsschuldbrieven omzetten in een eeuwigdurende rentevrije schuld. De ECB bezit al circa 20% van de staatsschuld van de eurozone. Dit eerste pakket zou volstaan om alle “coronaschulden" van de staten kwijt te schelden. Een tweede pakket zou erin bestaan dat de ECB alle staatsschulden van de banken terug opkoopt en "bevriest". Anders zijn we decennia lang veroordeeld om geen enkel gemeenschappelijk project te hebben. Behalve dat van de terugbetaling. De geschiedenis laat zien dat dergelijke schuldbergen gewoon niet terug te betalen zijn. Het tegendeel geloven, wordt een pijnlijke desillusie voor al diegenen die deze wedloop op terugbetalingen zullen ondergaan.

De PVDA wil een "coronatax", economen willen een Europese vermogensbelasting. Zou de coronacrisis een kans zijn om het grootkapitaal te doen bijdragen?

Jean-Luc Mélenchon. In een opiniestuk hebben Mathilde Panot, vicevoorzitter van de fractie van La France Insoumise in de Nationale Assemblée en Manuel Bompard, voorzitter van la France Insoumise in het Europees Parlement, voorgesteld een belasting op "oorlogsprofiteurs" in te voeren. Emmanuel Macron is dol op verwijzingen naar de Eerste Wereldoorlog, maar dat deed Frankrijk nu juist in 1916. Helaas heeft hij al geweigerd om de solidariteitsbelasting op de fortuinen, die werd afgeschaft toen hij aan de macht kwam, weer in te voeren, zelfs tijdelijk. Nochtans zijn de belastingvoordelen die de rijksten en de aandeelhouders al jaren genieten een van de directe oorzaken van de bezuinigingsplannen van het openbare ziekenhuis.

Heeft u tot slot een klein woordje voor onze lezers? Het zijn meestal eerstelijnswerkers, economisch werklozen, enz. Kortom, werknemers die hard zijn getroffen door deze crisis.

Jean-Luc Mélenchon. Ten eerste, een woord van menselijke broederschap. Overheden plaatsen werknemers voor onmogelijke morele dilemma's: kiezen tussen hun gezondheid en hun professionele geweten, tussen de veiligheid van hun kinderen en hun opvoeding, tussen tederheid voor onze ouderen die op weg zijn naar de dood en respect voor instructies. Dat is voor miljoenen mensen een diepe pijn.

Ik ben woedend over het gebrek aan actie tegen de vreselijke sociale crisis die op komst is. De terugkeer van hongersnood in sommige volkswijken van onze landen is een ondraaglijke schande. Werknemers nemen concrete risico's voor het herstel van de economie. Zij moeten zelf kunnen beslissen over de gezondheidsomstandigheden van de productie. In Frankrijk hebben we opgeroepen om in de bedrijven productiecomités op te richten. Het volk mobiliseren is de oplossing.