Interview David Scheveneels (ABVV) en Dirk Nys (ACV) van Van Hool : “Het zijn de kapotgewerkte schouders die de zwaarste lasten dragen”

De hoofddelegees van ABVV en ACV bij busbouwer Van Hool in Koningshooikt zijn het over veel zaken roerend eens. “We horen gewoon dezelfde dingen van op de vloer”, is hun eenvoudige uitleg. Solidair sprak met hen over de staking van die dag, de 24ste juni, over de bloedhekel die de arbeiders van Van Hool hebben aan de wet-Peeters en over de toestand van het land.

Binnen in de fabriek hadden we tevoren afgesproken. Maar als er een piket aan de poort staat – dat je bovendien zelf mee hebt georganiseerd – dan stap je als delegee niet door die poort. En dus trokken David Scheveneels, de jonge hoofdafgevaardigde van het ABVV, en Dirk Nys, zijn iets oudere tegenhanger bij het ACV, in gemeenschappelijk front met ondergetekende naar het portiershokje. 

David, ik zag op Facebook dat u vorige week van het ABVV het diploma Groepsbegeleider hebt uitgereikt gekregen. U bent al hoofddelegee in dat grote bedrijf Van Hool. Dat is al een serieus engagement dat menige jonge papa zou afschrikken. U niet, zoveel is duidelijk.

David Scheveneels. Dat is zo. Maar hoofddelegee zijn, dat is iets dat je met een hele ploeg doet, dat kun je zelfs onmogelijk alleen. Het komt erop aan dat je het geheel van de militantenploeg goed aanstuurt, dat elke militant de kans krijgt om verantwoordelijkheid te nemen en dat je ervoor zorgt dat alles goed loopt. 

Vormingsbegeleider heb ik erbij genomen, omdat het me heel sterk aanspreekt om mensen te motiveren en een linkse ideologie bij te brengen. Ik werk vooral graag met jonge mensen die zich willen engageren, want die zijn zeldzaam aan het worden. Dat vind ik enorm boeiend én belangrijk. En ik word er straks 35, het was dus nu of nooit meer. Bovendien is de fabriek mij iets te klein: ik ben ook graag bezig met het ruimere plaatje van de hele maatschappij.

Van Hool is dan ook nog eens een van de bedrijven die de hele tijd klagen over de hoge loonkosten, er hangt al jaren de dreiging van delokalisatie naar Macedonië boven het hoofd … Dat moet jullie af en toe wel uit de slaap houden, of niet?

David Scheveneels. Daar ben je inderdaad constant mee bezig. Het zal nooit meer worden als tien jaar geleden, toen wij hier van delokalisaties nog nooit gehoord hadden. Zeker niet qua werkgelegenheid zitten we over onze top, het kan alleen maar minder worden. Zaak wordt nu om toch zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden. We hebben op het moment meer dan duizend mensen van boven de vijftig. Het moet mogelijk zijn om – als dat ooit nodig zou zijn – die op een sociaal aanvaardbare manier te laten afvloeien, zonder dat het een sociaal bloedbad wordt.

Dirk, u bent al iets langer syndicaal actief. Net lang genoeg om terug te blikken, vermoed ik.

Dirk Nys. Dit jaar precies 25 jaar.

Een jubileum! Proficiat. Hoe kijkt u daarop terug? Wat is er voor u in die 25 jaar anders geworden?

Dirk Nys. Ik volg wat David daarover zegt. Sinds de opening van een Van Hool-fabriek in Macedonië (in 2013, n.v.d.r.) en zeker sinds de sluiting van Eos (een kleiner bedrijf van Van Hool, n.v.d.r.) in Bree begin dit jaar worden wij bijna dagelijks door mensen aangesproken met de vraag: wat gaat de toekomst brengen bij Van Hool? Bij de directie krijg je daarop altijd als antwoord dat Van Hool nu de vierde grootste busbouwer is in de wereld en dat ook wil blijven, dat ze daarom meer bedrijven moeten hebben, meer wagens produceren, enzovoorts. Maar ik vrees dat dit op termijn ten koste zal gaan van de werkgelegenheid hier. Die aanslepende onzekerheid is er altijd, het zal inderdaad nooit meer zijn als vroeger.

Maar het vertrouwen in de directie is ook om een andere reden fel afgezwakt. Vroeger hadden we onder de werknemers van Van Hool meer de Kempense volgzaamheid. Die is voor een groot stuk weg. Mensen zijn nu veel kritischer geworden. 

Over naar de actualiteit. De staking van vandaag is een succes.

David Scheveneels. Absoluut. Dat is zo. 

Dirk Nys. (knikt) Zeker bij de arbeiders. Er zijn maar een dertig mensen gaan werken en de productie ligt helemaal stil. Het is al enige jaren zo dat onze oproepen om te betogen of te staken altijd heel goed worden opgevolgd.

Nochtans werd hier en daar geopperd – en door politici gehoopt – dat het ongenoegen over het besparingsbeleid van de regering stilaan zou weggeëbd zijn, door de vakantie die eraan komt, door de Rode Duivels …    

Dirk Nys. Zeker niet, we krijgen nog altijd elke dag reacties over wat de regering aan het doen is. Ook dat is nog iets wat ik nooit heb meegemaakt sinds ik syndicaal actief ben: zoals de regering nu totaal eenzijdig, zonder enig sociaal overleg met de vakbonden, beslissingen neemt, zelfs inbreuken pleegt op bestaande cao’s …

David Scheveneels. De maatregelen die de regering de vorige jaren heeft genomen, beginnen stilaan impact te hebben op het dagelijks leven van de mensen: het leven wordt duurder, door de indexsprong, door de hogere taksen, zoals de Turteltaks. En nu is daar het plan-Peeters, dat het voor hen ook nog moeilijker gaat maken om werk en gezin te combineren. Van de 38-urenweek, daar moeten ze afblijven, daar moet je geen enkele arbeider van overtuigen. Dat we met z’n allen boven onze stand leven, dat de socialisten te veel geld hebben uitgegeven, dat ging er in het begin nog in, maar vandaag alsmaar minder. Vroeger kon de CD&V misschien nog volhouden dat ze met Kris Peeters het sociaal gelaat van de regering vormden, vandaag ziet iedereen dat dit niet meer dan een mombakkes is, waarachter Unizo verstopt zit. Of zie jij dat anders, Dirk?

Dirk Nys. Absoluut niet. Metea, de metaalcentrale van het ACV, heeft zich trouwens gedistantieerd van de CD&V. Waar is minister Peeters eigenlijk mee bezig? Krijgt hij zijn instructies misschien van de N-VA? Ik weet een ding: zo kan het niet verder. Zoals David zegt, de mensen ondervinden het hoe langer hoe meer wat het regeringsbeleid voor hen echt betekent en ze pikken dat niet meer.

Dat belooft, want ook bij de eerste grote betoging – van 120.000 man – tegen deze regering, die van 6 november 2014, waren jullie er al bij met vele honderden van Van Hool. En op de betoging van 24 mei zag ik opnieuw heel veel volk opstappen achter een spandoek “Van Hool in Verzet”.

David Scheveneels. Op die van 6 november waren we met twaalf bussen, zo’n zevenhonderd mensen. Het was alleszins het grootste succes dat we hier ooit gekend hebben. Maar als er vandaag of in het najaar opnieuw een nationale betoging komt, dan zijn we met nog meer, als we genoeg tijd krijgen om te mobiliseren. Zeker weten. Omdat het ongenoegen over de maatregelen van de regering nog serieus toegenomen is.

Dirk Nys. De betoging van 24 mei kwam eigenlijk te kort na de sociale verkiezingen. We hadden maar een paar weken tijd om te mobiliseren.

Hoe krijgen jullie dat elke keer opnieuw voor mekaar?

Dirk Nys. Het is vooral een kwestie van regelmatig te communiceren, de mensen te informeren over de regeringsmaatregelen. 

Hoe doe je dat in een fabriek met meer dan 3.200 arbeiders en een 500 bedienden? Zijn daar vergaderingen voor nodig?

David Scheveneels. Door mond-tot-mondreclame, door met de hele militantenploeg zoveel mogelijk op de vloer aanwezig te zijn en de mensen correct te informeren. Kris Peeters mag nog honderd keer zeggen dat wij de zaken verkeerd voorstellen, dat wij leugenaars zijn – en zelfs terroristen, zei een politieker – dat is helemaal niet het geval! Niemand heeft meer voeling met de mensen op de vloer dan vakbondsdelegees. Wij zijn ook arbeider, we verdienen evenveel als zij, we werken samen, we hebben dezelfde problemen als zij … Je moest eens weten hoeveel mensen er loonbeslag hebben of onder budgetbeheer staan. Ook bij Van Hool.

Dirk Nys. Het is zoals David zegt, heel veel mensen leven naar het eind van de maand toe. Als het loon of zelfs maar de maaltijdcheques wat te laat gestort wordt, dan komen ze er niet. Zo erg is het vandaag.

Jullie zeiden het al, de wet-Peeters komt heel hard aan. Welk aspect daarvan beroert de mensen hier het meest?

David Scheveneels. De afschaffing van de 38-urenweek en het opdrijven van de flexibiliteit. Je moet weten, wij werken heel seizoensgebonden, in de winter is er altijd meer werk dan in de zomer. Daarom reageerden de mensen in eerste instantie op die nieuwe flexibiliteit van Peeters met: ça va. Maar als je het hele plaatje uitlegt, dan is dat niet meer ‘ça va’. Dat kan echt niet. 

De directie heeft zelf ook al eens het idee geopperd om bij Van Hool te beginnen met een plusminusconto, zoals bij Audi. Dat kon toen nog alleen met de goedkeuring van de delegatie, maar ze is daar nooit echt mee doorgegaan. Wij waren alleszins tegen. 

Dirk Nys. Maar met de wet-Peeters kan de directie dat opleggen zonder sociaal overleg. Dat gaat voor een heleboel problemen zorgen. Nu kunnen de mensen bij ons nog zelf bepalen wanneer ze de overuren compenseren die ze in de winterperiode hebben gemaakt. Maar zo werkt het niet in de wet-Peeters. Voortaan is het de werkgever die bepaalt wanneer je moet komen werken en wanneer je moet thuisblijven. Dat kan per afdeling verschillen, carpoolen zal minder kunnen.

David Scheveneels. En de werkgever kan je op elk moment langer laten werken, want ook de overurenregeling verandert. Regel dan maar eens kinderopvang. En je kunt hoe langer hoe minder terugvallen op de grootouders, want die werken ook langer. 

Dirk Nys. Door de wet-Peeters mag de wekelijkse arbeidsduur oplopen tot 50 uur en zullen overuren voor het grootste stuk verdwijnen. Overuren zijn dan alleen nog iets dat je kunt opsparen en die je mag compenseren op momenten dat de baas het wil. Zonder overurenpremie. Dat betekent dus een serieus verlies van koopkracht.

David Scheveneels. Zo is het. Maar de baas kan die regeling wel invoeren zonder de syndicale delegatie. Gelukkig is er ook nog zoiets als syndicale krachtsverhouding, als je verstaat wat ik bedoel.

Dirk Nys. Die is er wel op een groot bedrijf als Van Hool, maar in al die kleinere bedrijven zonder syndicale tegenmacht worden de mensen gewoon overrompeld en kan het allemaal heel snel gaan.

David Scheveneels. Het zou zo moeten zijn dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, maar nu zijn het de kapotgewerkte schouders die de zwaarste lasten krijgen. Zij moeten inleveren, zij moeten tot 67 werken – terwijl dat in geen enkel partijprogramma stond – veel oudere mensen zullen zelfs naast het SWT (het vroegere maar fors ingeperkte brugpensioen, n.v.d.r.) vallen. Terwijl ze gewoon op zijn. Kris Peeters zegt dan: “We gaan het werk werkbaar maken”, maar tegelijk maakt hij deeltijds werk moeilijker. Werk ónwerkbaar maken, dat is wat hij doet.

Opmerkelijk hoe jullie het over heel veel zaken roerend eens zijn …

Dirk Nys. We horen gewoon dezelfde dingen van op de vloer. De afschaffing van de 38-urenweek, van het brugpensioen, het langer moeten werken, hoe moeilijk de mensen het daar allemaal mee hebben, dat horen wij allemaal. En wij verstaan wel dat een bedrijf geen honderden “werkbare” jobs naast de productielijn in stand kan houden. Maar ik wil wel eens zien hoe bedrijven iemand van 60, 62 jaar, die een hele dag met een slijpmolen of een laspost moet werken, aan het werk kan houden. Dat kan toch niet!

David Scherveneels. De kost van het brugpensioen zal gewoon verhuizen van de werkgever naar de sociale zekerheid, want er zullen meer mensen ziek vallen.

De regering heeft nog weinig of niets toegegeven. Vrezen jullie niet dat er een zekere stakings- en betogingsmoeheid zal groeien? Is er geen nood aan een actieplan dat krachtig genoeg is om resultaat te halen?

Dirk Nys. Begin september moet de regering opnieuw gaan besparen. We zullen zien waarmee ze dan voor de dag komt, maar ik denk dat we dan direct moeten beginnen de mensen te informeren en warm te maken voor de grote betoging van 29 september en voor de staking van 7 oktober. Zoals we gedaan hebben in het najaar van 2014. Als we toen op het elan van de grote betoging van 6 november waren doorgegaan, dan was er waarschijnlijk meer druk vanuit de bedrijven op de regering gekomen. Zoals het VBO nu ook al af en toe doet. En dan hadden we toen al de regering kunnen terugdrijven.

David Scheveneels. Aan ons delegees, zowel die van het ACV als van het ABVV, zal het niet liggen. Wij staan dicht bij de mensen, wij kennen hun problemen, wij gaan ervoor. Wij verwachten van onze instanties dat zij de koppen bij elkaar steken en in alle openheid werken aan een plan dat het beste voor de mensen vooropstelt. Dan ben ik er gerust in: als we met de vakbonden op dezelfde lijn zitten en aan één zeel trekken, dan kan het niet anders dan een succes worden. Zoals we in het najaar van 2014 bezig waren. Waarom is de beweging toen na die betoging van meer dan 100.000 man stopgezet? We kunnen daar lang over discussiëren, maar dat gaat ons niet vooruithelpen: we mogen niet opgeven, we moeten doorgaan.

Dirk Nys. Ze zeggen wel: dit is een kibbelregering, maar als het erop aankomt, nemen de ministers het wel voor mekaar op. De regering doen vallen, zal niet simpel zijn en misschien kan dat ook niet de bedoeling zijn, want dat gaat niet veel oplossen. Elke partij zal wat inboeten, maar de N-VA zal de grootste blijven, want op dit moment heeft geen enkele partij iemand die even goed als Bart De Wever de kunst verstaat om zijn boodschap in verstaanbare taal bij de mensen te brengen.

David Scheveneels. Net als in de crisis van de jaren dertig is het nu met de vluchtelingencrisis gemakkelijk om mensen tegen elkaar op te zetten. We kunnen alleen maar hopen dat het nu anders loopt, maar er zijn heel wat vergelijkingen te maken met die periode. En ook met die van Thatcher van de jaren tachtig. 

Dirk Nys. Ik zie de meeste raakpunten met wat er gebeurde in de periode-Thatcher en hoe zij alles gedaan heeft om de vakbondsmacht te breken. Dat proberen ze nu ook bij ons. Ik vrees dat ze op de luchthaven of bij de NMBS de eerste aanzet zullen geven door de minimumdienst in te voeren. En dan zijn we vertrokken. Als ze de vakbondsmacht kunnen terugdringen, kunnen ze alles waar onze voorouders voor gevochten hebben, beginnen af te breken. En dus zullen we de mensen blijven mobiliseren.

Dit artikel komt uit het maandblad Solidair van juli 2016. Abonnement.