Hoop voor links in Trumpland

Twee jaar na de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS, trokken de Amerikanen op 6 november naar de stembus voor de zogeheten midterms. Van een “blauwe golf”, een spetterende overwinning van de Democraten, kunnen we niet spreken. Toch houdt Trump zich beter vast aan de takken van de bomen, want nooit eerder werd in het Amerikaanse Congres zoveel jong, vrouwelijk en links geëngageerd geweld verkozen.

De tussentijdse parlementsverkiezingen, de midterms, bepalen de koers van het land voor de komende jaren. De verkiezingen kregen meer internationale aandacht dan ooit en brachten ook veel meer kiezers op de been dan voorheen. Ze worden dan ook beschouwd als een referendum over het beleid van de controversiële president Trump. Die domineerde met zijn Republikeinse partij beide kamers van het Congres en had op die manier erg veel macht. Daarom kon hij ook bijvoorbeeld omstreden rechters benoemen voor het Hooggerechtshof.

Trump krijgt meer tegenwind

Afgaand op de resultaten, lijkt de Democratische oppositie voor het eerst in acht jaar het Huis van Afgevaardigden te heroveren, maar de Republikeinse rivaal versterkt zijn positie in de Senaat. Toen de resultaten binnenrolden, tweette president Trump onmiddellijk over een "daverend succes", verwijzend naar de goeie resultaten in de Senaat en het feit dat het met de voorspelde “blauwe golf” nogal meeviel. Die golf heeft het traditioneel Republikeins stemmende zuiden van de VS niet overspoeld. Wat wel vaststaat, is dat  president Trump  nu voor het eerst meer tegenwind kan krijgen. De oppositie krijgt door haar meerderheidspositie in het Congres nu ook werkelijke macht.

Veel vrouwelijke en linkse primeurs

In het kielzog van Bernie Sanders’ campagne voor de presidentsverkiezingen zijn vrouwen, zwarten, Latino’s, lgbtq+ activisten, … naar de voorgrond gekomen in de sociale bewegingen en binnen de Democratische Partij. Zij beseffen maar al te goed dat ze voor hun rechten zullen moeten vechten binnen het steeds rechtser en polariserend klimaat dat door Trump wordt gecreëerd.

Veel van hen werden ook verkozen. Het Noord-Amerikaanse Congres zal dus eindelijk wat diverser worden. Opvallend is het aantal vrouwen dat deelnam aan de verkiezingen, meestal jong, met één been in de politiek en het andere in de sociale bewegingen. Helemaal niet gekneed door de oude politieke cultuur van de Democraten.

Het zijn ook meestal deze uitgesproken linksere kandidaten, die zich niet profileren als de light versie van hun hardcore Republikeinse tegenkandidaten,  die het best scoren in deze tussentijdse verkiezingen.

“Zij hebben het geld, wij het volk”

Zoals verwacht werd de 29-jarige Alexandria Ocasio-Cortez uit Queens in New York verkozen. Zij is een kandidate van Democratic Socialists of America (DSA), de beweging van Bernie Sanders. Toen hij presidentskandidaat was, behoorde zij tot zijn campagneleiding. Die “Feel the Bern”- beweging heeft veel in gang gezet. Voor het eerst waren er democratische kandidaten die zich openlijk socialistisch noemen. Ocasio-Cortez zal het jongste lid ooit van het Noord-Amerikaanse congres worden.

De voormalige barmeid met roots in Puerto-Rico voerde campagne met als speerpunt: “Het is tijd voor één van ons”. Ze omschreef de kandidatenrace als een strijd van geld versus mensen: “Zij hebben het geld, wij hebben het volk. “

Ze komt uit de Bronx en heeft een deur-aan-deur campagne gevoerd voor een universele ziektekostenverzekering, een gratis openbare universiteit en fatsoenlijke lonen. Een hoopgevend signaal voor de nieuwe generaties Noord-Amerikanen, die beseffen dat de toekomst aan hen is en de VS niet voor eeuwig geregeerd moeten worden door de families Bush, Clinton of Trump en hun adepten.

Naast Alexandria zijn er in het Congres nog heel wat vrouwelijke primeurs te spotten. Zo werden de Amerikaans-Palestijnse Rashida Tlaib uit Michigan (eveneens DSA) en de Amerikaans-Somalische Ilhan Omar uit Minnesota, de eerste moslima’s in het Congres. Rashida werd een maand geleden nog opgepakt bij een protestactie van de 15 dollar - beweging, die opkomt voor hogere lonen en werknemersrechten.  

Verbindend vs polariserend

In Texas, traditioneel een Republikeins bolwerk, werd het een krachtmeting tussen de gedoodverfde winnaar Ted Cruz en rijzende ster Beto O’Rourke. Het heeft geen haar gescheeld of Beto ging met de overwinning lopen.

Wat maakte Beto zo populair? Naast de steun van Hollywoodsterren kreeg hij vooral ook veel jongeren mee in zijn verhaal. Hij komt uit het Texaanse El Paso aan de Rio Grande, met aan de overkant het Mexicaanse Ciudad Juarez. “De Rio Grande is niet de rivier die de beide steden scheidt”, zegt O’Rourke, “maar die de beide steden verbindt. Iedereen die aan de grens woont, weet dat Texas niet zonder de hardwerkende Mexicanen kan.” Beto brengt geen haatdragend verhaal tegenover de migranten als vijand. 

Zo gaat hij op een zeer krachtige manier in tegen de wij-zij wereld die Trump heeft gecreëerd. Want het migratiethema domineerde ook de tussentijdse verkiezingen, met Republikeinse kandidaten - en Trump zelf - die al hun pijlen richtten op de migrantenkaravaan uit Centraal-Amerika, “vol terroristen die  Amerika komen bedreigen”. De perceptie was helemaal ander geweest als Cruz (en Trump) Texas hadden verloren. Maar wees er maar zeker van dat de Republikeinen erg geschrokken zijn van het slechte resultaat van hun kopman.

Een alternatief voor de haat

Er is zeker nog veel werk aan de winkel,  maar de klinkende overwinning van kandidates Alexandria Ocasio-Cortez en Rashida Thlaib staan symbool voor een nieuw geluid in de States. Voor het eerst zijn, naast Bernie, twee openlijk socialistische vrouwelijke kandidaten verkozen voor het Congres. De eerste onttroonde in de voorverkiezingen in een district van New York zelfs de democratische kandidaat van het establishment. Deze vrouwen komen van de basis en maken deel uit van de beweging op straat, die de laatste jaren in de VS veel sterker werd.  

Er bestaat een alternatief antwoord op de steeds groter wordende maatschappelijke problemen in de Verenigde Staten. Een alternatief voor de haat en de steeds rechtser wordende Republikeinen onder Trump. Dat is goed nieuws voor de Amerikanen maar ook voor alle progressieven wereldwijd.

Het valt af te wachten of de nieuwe verkozenen hun linkse discours en radicalisme binnen een Democratische partij die nog steeds sterk gedomineerd wordt door het establishment, kunnen behouden. Maar het staat vast dat de  verkiezing van deze linkse kandidaten, de steun die ze kregen van de gewone Noord-Amerikaan en het enthousiasme van de sociale bewegingen waaruit ze voortkomen, hoop geven voor links in Trumpland.