Het pensioenplan van de regering: wat te doen om ons niet in slaap te laten sussen?

De regering en de minister van Pensioenen wilden er vaart achter zetten. Nog voor Kerstmis moest er een eerste tekst zijn over het fameuze “pensioen met punten” – ook wel “tombolapensioen”. Ze wilden ook stappen zetten om alle regelingen af te schaffen voor pensioen of vervroegde uittreding waarmee mensen op 55 of 58 jaar kunnen stoppen met werken. De sociale acties in november en december dwongen hen gas terug te nemen. Voorlopig ... 

“Voor het pensioen met punten zullen de teksten begin 2018 klaar zijn voor het parlement.” Dat zei minister van Pensioenen Bacquelaine (MR) op 28 oktober 2017 in Het Belang van Limburg. Over de afschaffing van de pensioenregelingen om op 55 of 58 jaar met pensioen te gaan (brugpensioen en preferentiële tantièmes) verklaarde hij dat er “nog voor het einde van het jaar” een beslissing zou vallen. Geen van beide data werd gerespecteerd. Vandaag heeft hij het over overleg, besprekingen en het indienen van een voorstel voor het pensioen met punten in … juni.

Sociale druk dwingt regering gas terug te nemen

Waarom zijn de plannen gewijzigd? De enige verklaring is de druk die is ontstaan door de algemene woede en de sociale mobilisatie. Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) liet zich in september nog ontvallen dat alles prima ging, tot het pensioendossier op tafel kwam.

Het begon allemaal met de maatregel van de regering om de jaren van het brugpensioen minder te laten meetellen bij de berekening van het pensioen. Duizenden werknemers die gedwongen werden om vervroegd met pensioen te gaan – zoals die van Ford en Caterpillar – riskeerden meer dan 150 euro pensioen per maand te verliezen. Dat zorgde voor grote woede. Het ABVV ging meteen tot actie over bij het Nationaal Pensioencomité en het ACV lanceerde met succes een mailactie, er werden meer dan 80.000 mails naar de ministers gestuurd. De boosheid zorgde er ook voor dat 20.000 mensen de petitie ondertekenden van de PVDA-actie “blijfvanonspensioen.be”.

Uiteindelijk bond de regering in voor werknemers die het slachtoffer waren van herstructureringen en voor werknemers met zware beroepen. Hun pensioen zal niet worden beïnvloed door de jaren van brugpensioen. De regering behield de maatregel echter wel voor alle andere bruggepensioneerden, tot hun grote woede. Ze verlaagde ook het pensioen van mensen die voor hun 20ste zijn beginnen te werken en die vandaag met brugpensioen zijn. Zoals Piet, die op zijn zestiende begon te werken bij Volkswagen in Vorst en die vandaag met brugpensioen is. Hij zal per maand 100 euro minder krijgen. De minister dacht dat hij die maatregelen er in alle stilte wel door kon krijgen, maar dat was niet het geval.

Vervolgens lanceerde de minister de website mypension.be, waar honderdduizenden mensen met eigen ogen konden vaststellen hoe de hervormingen van de laatste jaren hun pensioen hebben aangetast: tot 67 jaar moeten werken voor een pensioen van amper 1.200 euro.

Een hoop vakbondsmensen begonnen vervolgens het voorstel van het pensioen met punten uit te leggen aan de mensen op de werkvloer, waardoor het beter bekend raakte. Wat eerst een onduidelijke hervorming was, werd voor veel mensen plots heel wat concreter: de minister wou een bijkomend systeem invoeren dat ons langer zou doen werken voor minder pensioen. Een systeem waarbij veel zal afhangen van factoren waarop we geen enkele greep hebben. Als de levensverwachting, het aantal gepensioneerden of de staatsschuld stijgt, zal het puntensysteem ons automatisch langer doen werken, voor een lager pensioen.

Tot slot was er het voorstel van de minister om voor iedereen die bij een overheidsdienst werkt – meer bepaald spoorweg- en onderwijzend personeel – de regelingen af te schaffen om op 55 of 58 jaar met pensioen te gaan. Dat wakkerde de woede nog aan. Het plan om het brugpensioen op 58 jaar af te schaffen eveneens ...

Het waren de spreekwoordelijke druppels die duizenden mensen ertoe brachten om op 19 december 2017 hun stem te laten horen in de straten van Brussel. Ze waren met 40.000, en dat voor een betoging die in ijltempo was georganiseerd, net voor de kerstvakantie. Veel manifestanten kregen trouwens toen ze terug op het werk waren de steun van collega’s die zich nog niet goed bewust waren van wat er op het spel stond, maar werden dat wel na de nieuwsberichten op tv over de betoging, waarin de plannen van de minister uitgebreid besproken werden.

De woede en de sociale mobilisatie hebben de regering aan het twijfelen gebracht. Op minder dan een jaar voor de verkiezingen zijn de meerderheidspartijen er als de dood voor dat hun partij bestempeld zou worden als de partij die de pensioenen en de sociale zekerheid om zeep heeft geholpen.

De ministers zijn bovendien ongerust dat hun “goednieuwsshow” door de herstructureringen bij Carrefour en andere bedrijven (Sanoma, Nyrstar …) een flinke deuk heeft opgelopen. Die sociale spanningen gekoppeld aan een mobilisatie voor de pensioenen zou hen flink pijn kunnen doen.

Uitstel of afstel?

Kunnen we dan weer op beide oren slapen? Dat wil de regering ons graag doen geloven. De regering staat niet sterk. Ze is verdeeld en aarzelt omdat de verkiezingen naderen. Maar ze is ook een meester in de kunst in te binden wanneer de sociale onrust stijgt en toe te slaan wanneer de onrust weer is weggeëbd of wanneer de vakantieperiode (met examens) eraan komt.

Minister Bacquelaine zei trouwens zelf dat hij zijn voorstel voor het pensioen met punten tot juni wil uitstellen. Hij zei niet dat hij het wil afschaffen. Hij wil het recht op brugpensioen op 58 jaar nog altijd afschaffen en wil dat nu doordrukken door tijd te rekken. Hij heeft schrik dat het onderwijzend personeel en het spoorpersoneel de handen in elkaar slaan en samen op straat komen. Het is niet toevallig dat hij tijd wil winnen tot de examenperiode, want dan kan hij het spoorpersoneel en het onderwijzend personeel verwijten dat ze “de studenten gijzelen”. Die situatie zou hem perfect van pas komen en zo zou hij verder kunnen gaan met zijn strategie van verdeeldheid zaaien.

Hoe kunnen we die strategie van de regering afblokken?

In februari, maart en april heeft de sociale beweging een unieke kans om, voor de verkiezingen eraan komen, een groot actie- en infoplan op te stellen. En op die manier de regering te dwingen het pensioendossier definitief af te voeren. Een unieke kans waarbij ze gebruik moet maken van het enthousiasme dat nog nazindert sinds 19 december. Het is een gedroomd moment, nog ver genoeg verwijderd van de examen- en vakantieperiode, om de regering op politiek vlak hard te raken.

We moeten het aanpakken zoals de Oostenrijkers, die in 2003 massaal op straat kwamen voor hun pensioen. Dat was ook een beweging van lange adem en ze heeft talrijke grootschalige manifestaties gevergd. De hele mobilisatie heeft trouwens niet enkel de toenmalige Oostenrijkse regering doen terugkrabbelen, ze heeft ook een harde politieke slag toegebracht aan de rechtse en extreemrechtse partijen die toen de regering vormden en een jaar later tijdens de verkiezingen flink verloren.

De vakbonden hebben aangekondigd dat ze op grote schaal zullen sensibiliseren tegen de aanval op de pensioenen en dat is een heel goed teken. En zoals een vakbondsmilitant me onlangs nog zei: “Dat positieve signaal zal nog sterker worden als het gepaard gaat met grote nationale mobilisaties van meerdere sectoren en verenigingen tegelijk, iets waar de Belgische sociale beweging bijzonder sterk in is.”