Europese en Belgische ambities voor de klimaattop 2015

Op 18 september legden de 28 ministers van de Europese Unie die bevoegd zijn voor klimaat een gezamenlijk standpunt vast voor de komende internationale klimaatonderhandelingen in Parijs.¹ Het lijkt ambitieuzer dan wat voorheen op tafel lag. Dat is goed, maar het blijft onvoldoende in het licht van wat wetenschappers van het International Panel on Climate Change (IPCC) al jaren noodzakelijk achten om de klimaatontaarding te beperken.

De Europese Unie stelt dat de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 zal pieken om daarna snel te dalen. Sinds 2007 stelt het IPCC dat 2015 het piekjaar moest zijn. Om erger te voorkomen, zouden de emissies vanaf dit jaar wereldwijd naar beneden moeten. Elk verder uitstel betekent dat we extra maatregelen zullen moeten nemen.

De Europese Unie belooft een vermindering van haar emissie met 40% in 2030, tegenover het referentiejaar 1990. Het IPCC stelde in 2007 dat al in 2020 een daling van 25 à 40% gerealiseerd moest zijn. En dat wereldwijd, wat voor de rijkere Europese landen een hogere bijdrage betekent. Een vermindering van 40% tegen 2020 is nog steeds haalbaar, als er tenminste enige inspanning wordt gedaan.

Koolstofbudget

Het IPCC spreekt over een beperkt “koolstofbudget”, dat ons twee kansen op drie geeft om de opwarming van de aarde onder de 2°C te houden. Aan het huidige tempo is dat budget over 17 jaar opgesoupeerd. Om dat te vermijden, zullen vier vijfden van de gekende voorraden steenkool, petroleum en aardgas voor altijd in de bodem moeten blijven. Dat betekent dus een zware strijd met de aandeelhouders van monopolies als Esso, Total en Shell.

Twee kansen op drie om onder de 2°C te blijven, terwijl de huidige 1°C al erg genoeg is. Op de onderhandelingen in Parijs zal gedebatteerd worden over de vraag om die grens van 2°C terug te brengen naar 1,5° C. De ontwikkelingslanden en het internationaal vakverbond sturen daar terecht op aan.

Het zal ook een strijd worden om te vermijden dat de Europese Unie de kosten voor deze zware omschakeling zou afschuiven op haar bevolking. Daarom ondersteunen we de strijd van de vakbonden voor een rechtvaardige transitie naar een economie op basis van hernieuwbare energie.

Europa en de VS

In de verklaring van 18 september verwijzen de 28 ministers van de EU naar de verklaring van de G7 in juni (topontmoeting van de VSA, Japan, Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot Brittannië en Italië). Daarin lezen we vooral de intentie om maatregelen uit te stellen naar de toekomst en worden de verantwoordelijkheden van de rijke landen afgeschoven op de rest van de wereld. In de Europese verklaring wordt wel gesproken over de hoge verantwoordelijkheid van de ontwikkelde - lees rijke geïndustrialiseerde -  landen.

In 2007 zei het IPCC dat tegen 2050 de emissie wereldwijd met 50 à 85% verminderd moet zijn. Vermits de klimaateffecten vandaag eerder de meest pessimistische voorspellingen volgen, moet er naar dat cijfer van 85% gestreefd worden. Dat betekent voor de rijkere landen, die verantwoordelijk zijn voor 80% van het broeikaseffect, dat zij hun uitstoot tegen 2050 met 80 à 95% dienen te verminderen. Technologisch is dat mogelijk. Het vergt wel een drastische ommekeer in de organisatie van de maatschappij en grote investeringen.

En onze Belgische ministers op de onderhandelingen?

De vier milieuministers die ons land telt - Marie Christine Marghem (federaal), Joke Schauvliege (Vlaanderen), Paul Furlan (Wallonië) en Céline Fremault (Brussel) - vroegen zondag 20 september de steun van de bevolking voor de campagne “Klik voor het klimaat” (www.klimaat.be). Allemaal leuk, maar het zou beter zijn dat ze zelf consequent zouden handelen.

Om te beginnen zouden ze een eind moeten maken aan het al 8 jaar aanslepende geschil tussen de gewesten en de federale regering. België heeft internationale verplichtingen om zijn emissies te verminderen en om een financiële bijdrage te betalen ter ondersteuning van de armste landen. De absurde opsplitsing van bevoegdheden tussen de gewesten maakt dat iedereen probeert af te pingelen. Wij stellen voor dat alle regio’s even ambitieus hun emissies verminderen ten opzichte van het referentiejaar 1990. Dat mag gerust min 40% zijn in 2020 en min 50% in 2030. Eigenlijk zijn dit minimale streefdoelen, als we rekening houden met de opgelopen achterstand aan emissiebeperking.

Ten tweede moeten ze in Parijs samen pleiten voor streng bindende en geen vrijwillige emissiebeperkingen, ambitieus genoeg om de verdere ontaarding van het klimaat te beperken. Ze moeten er ook voor pleiten dat die emissiebeperking met binnenlandse maatregelen verwezenlijkt wordt, niet met het aankopen van gebakken lucht in het buitenland. Verder moeten ze er ook voor ijveren dat de opgelopen achterstand in emissievermindering met hogere inspanningen wordt bijgebeend.

Tegelijk zouden ze ook een degelijke ondersteuning moeten geven aan de vakbondseisen voor waardig werk en de omschakeling naar een economie die draait op hernieuwbare energie. Een marktbenadering is duidelijk inefficiënt gebleken. We willen daarentegen een krachtige en planmatige aanpak van de overheid, met onder meer investeringen in hernieuwbare energiebronnen en openbaar vervoer.

[1] http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/09/18-counclusions-un-climate-change-conference-paris-2015/