'Een jaar studeren kost evenveel als een iPhone? Laat me niet lachen'

Paul De Knop, rector van de VUB, vergeleek onlangs de prijs van een jaar studeren met die van een iPhone en sprak over beursstudenten in een Land Rover. Studentenvertegenwoordiger Olivier Goessens dient hem op Knack.be van antwoord.

Beste rector, waarde collega

Ik ben een student aan uw universiteit, we kennen elkaar van de Raad van Bestuur. Ik heb geen iPhone en al helemaal geen Land Rover. Die dingen kan ik niet betalen, hoewel ik zeker niet tot de minst bedeelde studenten behoor. In een interview met het Brusselse studentenblad De Moeial schildert u een oneerlijk beeld van beursstudenten in Land Rovers en drijft u de spot met uw studenten door de studiekost te vergelijken met de prijs van een iPhone. Als democraat en fiere VUB-student, noopt u mij te reageren.

De Vrije Universiteit Brussel draagt haar twee ideologische pijlers, Vrij Onderzoek en Democratie, hoog in het vaandel. Deze zijn een erfenis van de woelige jaren '60, periode van studentenstrijd voor democratie en gelijkheid, toen onze kleine, diverse en gezellige universiteit gesticht werd. Ook u, rector De Knop, pakt daar graag mee uit. Wat die democratische universiteit precies inhoudt, daarover heeft u dan weer uw eigen ideeën. Terwijl uw Leuvense collega Rik Torfs onomwonden opkomt voor de elitarisering van het onderwijs, vindt u het opportuun om te beweren dat de verhoging van het inschrijvingsgeld niet ver genoeg gaat. De kost van de besparing is er namelijk niet door gedekt. U gaat verder: "Als je ziet wat je allemaal krijgt voor dat bedrag: een jaar studeren, goedkope maaltijden, goedkoop openbaar vervoer, een voordelig fitnessabonnement, cultuuractiviteiten... Ik bedoel; een iPhone kost evenveel als een jaar studeren."

Onderwijs als koopwaar

Een jaar studeren kost evenveel als een iPhone? Laat me niet lachen, meneer de rector! De volledige kost van een jaar studeren is een veelvoud van de prijs van zo'n luxeding en u weet het. Door onderwijs te vergelijken met een duur speelgoed benadrukt u uw visie van onderwijs als een koopwaar. U praat zelfs over 'klanten'. Zo goedkoop zijn die maaltijden, dat openbaar vervoer en dat fitnessabonnement trouwens niet. Gaat het helemaal aan u voorbij dat menige student in september en oktober moet puzzelen om al die studiekosten te betalen? Is het omdat u zelf al jaren gewend bent aan een riant loon, dat u vergeten bent hoe duur een iPhone eigenlijk is voor een doorsnee gezin?

Een jaar studeren kost evenveel als een iPhone? Laat me niet lachen

U maakt zich sterk dat ons onderwijs zal democratisch blijven, ondanks de besparingen en verhoging van de studiekost. De realiteit is echter dat het onderwijs in Vlaanderen nu al tot de meest ongelijke van de ontwikkelde wereld behoort. Minder dan 6% van onze studenten komt uit een gezin waar de ouders geen hoger diploma hebben. Meer dan in andere OESO landen is sociale achtergrond bij ons de meest bepalende factor om toegang te hebben tot hoger onderwijs. Om ons onderwijs democratischer te maken moet er veel veranderen, te beginnen in het verplichte onderwijs, maar ook hogere beurzen en een lagere studiekost voor hoger onderwijs zijn nodig. Als rector van de VUB weet u zo'n dingen, waarom ze dan niet benoemen?

In de plaats daarvan geeft u schouderklopjes aan onderwijsminister Crevits, wiens besparingsmaatregelen zogezegd 'nauwelijks voelbaar zullen zijn voor de lagere sociale klasse'. Door de focus te verleggen naar de profiteurs van het systeem, de valse armen, de 'beursstudenten met een Land Rover' leidt u vervolgens de aandacht af van het ware debat. We gaan principes als democratie en solidariteit toch niet loslaten omwille van enkele profiteurs? We gaan een meerderheid toch niet straffen voor de fouten van een heel kleine minderheid?

We gaan principes als democratie en solidariteit toch niet loslaten omwille van enkele profiteurs?

Pleiten voor een verbetering van het beurssysteem lijkt me een fairder discours. Die fameuze verdubbeling van het aantal 'bijna-beursstudenten' is echt peanuts, zeker als je bedenkt dat de beurzen (en 'bijna-beurzen') de ware studiekost helemaal niet dekken. Studeren kost namelijk meer dan enkel je inschrijven aan een universiteit of hogeschool. De totale studiekost wordt in Vlaanderen geraamd op zo'n 12.000 euro voor kotstudenten en 7.000 euro voor pendelstudenten. De hoogste beurs die je kan krijgen is slechts 3.900 euro. Geen wonder dus dat de 'echte armen' zelden via het beurssysteem op de tertiaire schoolbanken terecht komen.

In de kaart spelen van de besparingsregering

U roept ook op om de discussie aan te gaan over wat "het onderwijs en zijn kwaliteit ons waard is, wat moet de gemeenschap betalen en wat de student." Volkomen terecht. Volgens mij is onderwijs heel veel waard, onschatbaar veel zelfs. Het is het doorgeven van kennis tussen generaties. Het is vragen stellen en zoeken naar antwoorden. Het is een kans voor jonge mensen om zich te ontplooien en om hun plaats in de wereld te vinden. Door als samenleving in onderwijs te investeren, garanderen we dat er in de toekomst gekwalificeerde artsen, ingenieurs, sociaal werkers ... zullen klaar staan. Daar profiteren we allemaal van, dus is het logisch dat we er allemaal ons steentje toe bijdragen, ieder naargelang zijn vermogen. Het zou ook logisch zijn als eenieder de kans kreeg om aan hoger onderwijs deel te nemen, ongeacht zijn achtergrond. Waarom potentiële verplegers, biologen of informatici uitsluiten op basis van het inkomen van hun ouders?

U zegt zelf dat besparen op onderwijs eigenlijk sowieso onverantwoord is. We zijn het er dus over eens dat de overheid slechte keuzes maakt. Maar in plaats van te strijden voor een publieke herfinanciering, gaat u bewust het geld zoeken bij de studenten en de bedrijven. Door excuses te verzinnen voor de verhoging van het inschrijvingsgeld en door private investeringen als wonderoplossing voor het financieringsprobleem voor te stellen, speelt u rechtstreeks in de kaart van de besparingsregering.

In Duitsland behaalde de studentenbeweging vorig jaar een totale overwinning: het inschrijvingsgeld werd er simpelweg afgeschaft onder druk van een jarenlange mobilisatie van vele tienduizenden studenten. Dát noem ik pas democratie. Het zou een redelijk eigenzinnige rector betamen om wat minder de gangbare elitarisering van ons onderwijs goed te praten en wat meer zijn tanden te tonen tegenover een regering waarvan hij weet dat haar beleid nefast is. Wanneer u dat doet, beste rector, zult u zien dat de studenten als één man achter u zullen staan - een leger van pompiers die willen strijden voor democratisch onderwijs.

Vrijzinnige groeten,

Olivier Goessens
Voorzitter Comac VUB (jongerenbeweging van de PVDA) Studentenvertegenwoordiger in de Raad van Bestuur van de VUB