Édouard Louis: “Wie tot de arbeidersklasse behoort, beseft dat politiek een kwestie van leven of dood is”

ManiFiesta mag dit jaar hoog bezoek ontvangen uit de Franse schrijverswereld. Édouard Louis, 28 jaar jong maar al enkele jaren wereldwijd geprezen, komt naar het grote solidariteitsfeest in Oostende. De jonge schrijver zal er zich ongetwijfeld thuis voelen. In zijn romans schiet Édouard Louis immers met scherp op de politieke elites, die hij verantwoordelijk houdt voor de grote ongelijkheid en de ellende die daaruit voortkomt.

“Ik wil vooral aantonen hoe het geweld van de onderdrukten slechts een echo is van het geweld van de verdrukkers.” Édouard Louis herhaalt het in menig interview. Het is wat hem als zoon van een arbeidersgezin in een mistroostig dorp in het Noord-Franse Picardië uiteindelijk naar de pen heeft doen grijpen.

In zijn debuutroman Weg met Eddy Bellegueule (2014) keert Louis terug naar die grauwe plek van zijn jeugd, waar hij zich staande moest houden in een bikkelhard klimaat van agressie, alcoholisme, homofobie, seksisme en racisme. Tot begin jaren 1980 was ongeveer iedereen er tewerkgesteld in een lokale fabriek. Maar dan volgden de ontslagrondes elkaar op en belandden de meeste mensen in de werkloosheid en de armoede. Édouards vader werkte tien jaar in de fabriek, tot een werkongeval zijn rug kapot maakte. Zijn moeder was huisvrouw. Edouard vluchtte weg uit zijn geboorteplek, ging in Parijs studeren en stortte zich op de literatuur.

Zijn literair werk staat nooit los van zijn levensverhaal. Vanuit dat verhaal kijkt Louis naar de samenleving en spuwt genadeloos zijn gal over de structurele onrechtvaardigheden die hij ziet. Het is kenmerkend voor zijn debuut, maar ook voor de opvolgers Geschiedenis van geweld (2016) en Ze hebben mijn vader vermoord (2018). In het pas verschenen Strijd en metamorfose van een vrouw staat het leven van zijn moeder centraal.

Aangevallen door de politiek

“Het dagelijkse geweld en de spanningen in de samenleving worden al te makkelijk genegeerd en ontkend...We leven in een extreem gewelddadige wereld, met sociale uitsluiting, met klassendominantie, met homofobie en met racisme. Een wereld die geweld als het ware structureert én reproduceert. Toch komt dat amper aan bod in de hedendaagse literatuur en in het politieke discours.” Édouard Louis stelt zich als schrijver dan ook tot doel die gewelddadige wereld een plek te geven in de literatuur. Vrijblijvendheid is geen optie. Politieke standpunten staan zonder enige terughoudendheid op het voorplan. Wat voor Louis heel natuurlijk aanvoelt: “Ik heb de politiek altijd direct aangevoeld in mijn botten, in mijn vlees en in mijn bloed. Een nieuwe regering kon voor ons gezin in Le Nord een wereld van verschil betekenen. We voelden ons voortdurend aangevallen door de politiek. Kunnen we voldoende eten aan het einde van de maand? Kunnen we een beroep doen op sociale hulp of gaan ze die afschaffen? Zullen ze bepaalde medicijnen terugbetalen? Dat hield ons dag na dag bezig. Als je met zulke kwesties geconfronteerd wordt, dan denk je rechtstreeks na over politiek.”

Macron maakt de armen armer

Schrijvers hebben volgens Louis een maatschappelijke rol te spelen, literatuur die alleen de culturele elite bedient, interesseert hem niet. “Wie tot de arbeidersklasse behoort, beseft dat politiek een kwestie van leven of dood is. Daarom resoneert de politiek zo fel in mijn boeken. Want al die chique Parijzenaars die romans schrijven, hebben de politiek zelden aan den lijve ondervonden. Welke regering er ook aan de macht was, ze konden lekker gaan eten en intussen toch de grote marxist uithangen. De bourgeoisie is afgeschermd van de politiek, terwijl de armen er voortdurend aan onderworpen zijn.”

Niet alleen in zijn romans spreekt Édouard Louis over de politiek. Ook in opinieteksten en interviews deinst hij er niet voor terug zijn uitgesproken mening te ventileren. De huidige politiek brengt hem letterlijk aan het huilen. De verkiezing van Macron tot president van Frankrijk was voor hem een drama, omdat hij niets zal veranderen. “Macron veracht de gewone man en de lagere klassen. Hij zal de armen nog armer maken.”

Édouard Louis ontpopte zich tot ambassadeur van een literatuur waarin die gewone man zich kan herkennen, een literatuur waarin het leven van de werkende klasse de plek krijgt die het verdient.

Édouard Louis op ManiFiesta

Édouard Louis gaat op ManiFiesta in gesprek met zijn strijdmakker Geoffroy de Lagasnerie. Deze laatste is filosoof en socioloog, met een bijzondere interesse in de strategieën en denkwijzen van links. Hun doel? Links vooruit laten gaan, overwinningen behalen die niet alleen inhouden dat we niet achteruitgaan. In de ogen van Geoffroy de Lagasnerie moeten onderzoekers in de sociale wetenschappen ook de dominantie en de onrechtvaardigheden van het kapitalistische systeem in vraag stellen. Samen zullen ze het hebben over de actuele uitdagingen voor het linkse denken. Het denken van links vandaag, conferentie op ManiFiesta, zondag 12 september. Alle info op www.manifiesta.be