“De losgebarsten woede aangrijpen om het tij te keren”

Op exact 48 uur 2000 mensen bijeen roepen voor een mars tegen seksueel geweld? Manon Vidal deed het. Solidair ontmoette deze ULB-studente die het initiatief nam voor de “Balance Ton Bar”-betoging in Brussel.

Ze is niet het type dat zichzelf naar voren schuift. Wanneer we haar vragen om over zichzelf te vertellen of te poseren voor een foto, reageert de 22-jarige Manon Vidal dan ook aarzelend en verlegen. Maar zodra we het onderwerp van geweld tegen vrouwen aankaarten, lichten de ogen van deze aangespoelde Brusselse (ze is geboren in Toulouse) op en stromen de woorden uit haar mond. Als initiatiefneemster van de mars tegen seksueel geweld in Elsene is het voor haar vanzelfsprekend om het onrecht en de ongelijkheid waarvan vrouwen het slachtoffer zijn te bestrijden.

Al op zeer jonge leeftijd krijgt ze daar in haar gezin mee te maken. Zoals veel vrouwen zette Manons moeder haar baan als verpleegster stop om voor de kinderen te zorgen. “Mijn vader was gewelddadig tegen haar”, zegt de studente en jongste van vier kinderen. “Maar zonder werk, zonder inkomen, kon ze geen kant uit. Economische afhankelijkheid is vaak de oorzaak van geweld tegen vrouwen. De loonkloof tussen mannen en vrouwen in België bedraagt vandaag nog steeds meer dan 20%, omdat vrouwen veel meer deeltijds werken. Als je niet genoeg geld hebt om economisch onafhankelijk te zijn, is het moeilijk om uit gewelddadige situaties te komen.”

DE OORZAKEN VAN GEWELD BEGRIJPEN

Ook op school stelt Manon vast dat er iets niet klopt aan de manier waarop vrouwen (en vooral slachtoffers) worden behandeld: “Toen ik 14 was, werd een vriendin van me seksueel misbruikt. Vervolgens werd ze door de andere leerlingen beledigd en gepest, terwijl zij het slachtoffer was. Voor haar was dat een dubbele straf.” Het zet de tiener aan het denken.

Op haar achttiende gaat ze sociologie studeren aan de ULB. Manon – die zichzelf omschrijft als “opstandeling” – zet amper een voet binnen op de universiteit of ze sluit zich aan bij Comac, de studentenbeweging van de PVDA: “Ik werd militante via het feminisme. Ik was niet erg politiek ingesteld. In feite wist ik er niets van! Maar ik voelde woede over al die onrechtvaardigheden: sociale ongelijkheid, racisme, homofobie. Bij Comac kreeg ik via een marxistische analyse een verklaring voor al die zaken. Bovendien ging het niet om een beperkte kring intellectuelen die onder elkaar discussiëren: zij waren actief. Dat beviel mij wel.”

OP HET KOOKPUNT VAN WOEDE MOET JE BIJSTOKEN

Op zondag 10 oktober, terwijl ze op Instagram scrolt, trekt een getuigenis de aandacht van Manon: een jonge vrouw, voormalig ULB-studente, vertelt dat ze is gedrogeerd en verkracht in een café in de buurt van de begraafplaats van Elsene. Al snel komt een tweede getuigenis binnen, daarna een derde, een vierde. Uiteindelijk brengen tientallen jonge vrouwen hetzelfde verhaal. Twee cafés in de studentenwijk bij de begraafplaats van Elsene lopen in de kijker. Enkele dagen later onthult de pers dat er bij de politie 17 klachten werden ingediend tegen een ober die er werkt. Maar een onderzoek werd niet gestart. “Toen hebben we besloten dat we iets moesten ondernemen.”

Twee dagen later roept Manon via sociale media op tot een mars die vertrekt van de begraafplaats van Elsene en eindigt voor het stadhuis. “Ik ben nogal introvert, en ik heb vooraf hard getwijfeld”, zegt ze. “Mijn naam zou aan deze beweging worden gekoppeld. Maar toen ik de getuigenissen herlas, kookte ik van woede.” Een mars organiseren vraagt veel werk. Sommige meisjes wilden wachten. “Ik daarentegen vond dat we snel moesten handelen, die losgebarsten woede moesten aangrijpen om het tij te keren.”

2000 MENSEN OP STRAAT

De mars wordt op 48 uur georganiseerd. Op donderdag 14 oktober om acht uur ’s avonds komen 2000 mensen samen op de begraafplaats. “Zo veel mensen had ik niet verwacht, het was ongelooflijk”, zegt Manon. Eén specifiek moment zal ze nooit vergeten: “Ik liep aan de kop van de betoging. Ik keek naar de betogers en riep onze slogan: “Slachtoffer, ik geloof je. Dader, ik zie je.” Een van de meisjes huilde terwijl ze dit herhaalde. Toen mijn ogen de hare kruisten, barstte ook ik in tranen uit. Het is alsof op dat moment 2000 mensen tegen haar zeiden: ‘Ik geloof je.”

In die menigte liepen natuurlijk vrouwen, maar ook mannen. Horen mannen thuis in deze betogingen, vragen we haar. “Het klopt dat sommige leden van het organiserend comité bezwaar maakten tegen de aanwezigheid van mannen. “Ik wil mijn dader niet tegenkomen in de betoging’’, merkte een van hen op. En dat kan ik begrijpen. Maar laten we ons niet vergissen van doelwit: mannen zijn het probleem niet. De maatschappij waarin we leven wel. Door mannen bij de mobilisatie te betrekken, kunnen ze zich bewust worden van mogelijk problematisch gedrag bij zichzelf of vrienden, kunnen ze erover nadenken, kunnen ze op hun beurt mensen hierop attent maken...”

DE POLITIEK ANTWOORDT

Aan het eind van de betoging hebben Manon en haar kameraden twee eisen voorgelegd aan Christos Doulkeridis, burgemeester van Elsene: de twee cafés in kwestie sluiten en een Zorgcentrum na seksueel geweld (ZSG) in Elsene openen. “In Brussel is er maar één, en dat is al overbevraagd”, verduidelijkt Manon. “Het is belangrijk dat er een centrum is in de buurt van studentes, want we worden massaal aan seksueel geweld blootgesteld. In deze centra werkt opgeleid personeel (agenten, dokters, psychologen) op één plek, waardoor het slachtoffer niet langer van de ene plaats naar de andere wordt gestuurd.” Dit soort centra bewijst zijn nut: 70% van de slachtoffers van seksueel geweld die naar het centrum gaan, besluit een klacht in te dienen, vergeleken met 10% in het algemeen.

We vragen Manon hoe de burgemeester reageerde. “Hij is een door de wol geverfde politicus, je kon zien dat hij dit gewoon was. Wat ik me vooral herinner, is veel “blabla”. Hij bracht ons alleen een vage diagnose, maar die hadden we niet nodig. We weten maar al te goed wat er aan de hand is!” En wat er moet gebeuren...

EEN INTERNATIONALE WEERKLANK

De mars van 14 oktober weerklinkt in heel België. Een maand later komen in Gent enkele honderden mensen samen voor het stadhuis om seksueel geweld aan de kaak te stellen. Ook in het buitenland komen vrouwen in beweging: in Engeland met de “Girls’ Night In”-beweging, of in verschillende Franse steden waar “BalanceTonBar”-groepen ontstaan op sociale media.

Tot op heden ontvangt Manon nog veel berichten: bedankingen, getuigenissen etc. “Wanneer een vrouw me vertelt dat ze seksueel misbruikt is, wil ik haar eerst zeggen: “Ik geloof je”, want zo veel mensen geloven hen niet, of het nu de politie is of de mensen om hen heen... Daarna vertel ik haar dat er hulp bestaat. Tenslotte nodig ik ze uit om samen met ons actie te ondernemen. Het zal niet van de ene op de andere dag veranderen. Maar het zal veranderen. Dat staat vast.”