Tails: de software waarmee Snowden aan de geheime dienst kon ontkomen

Je bent een klokkenluider. De NSA zit je op de hielen. Maar je wil niet opgeven. Je wil vertrouwelijke documenten blijven uitwisselen. Hoe doe je dat? Edward Snowden moest een oplossing vinden. En dat werd … Tails. Software die complete anonimiteit voor zijn gebruikers garandeert. Solidair heeft hen ontmoet.

Juni 2013. Analist Edward Snowden is een ex-CIA-agent en consultant van de NSA (de Amerikaanse inlichtingendienst). Hij wordt klokkenluider wanneer hij de enorme omvang van de spionage door bepaalde - vooral Amerikaanse en Britse – overheden aan de wereld bekend maakt.

Staten die hun eigen bevolking onder toezicht houden, bevriende naties die hun buren bespioneren, een ongeziene hoeveelheden opgeslagen gegevens ... De jonge Amerikaan opent een wereldwijd debat over de wettigheid en de ethiek van deze praktijken. De openbare onthullingen zijn het resultaat van maandenlange gesprekken met verschillende journalisten, waaronder Glenn Greenwald (The Guardian), Barton Gellman (The Washington Post) en documentairemaakster Laura Poitras. Maar hoe kan je zulke vertrouwelijke informatie op afstand bespreken als je weet dat de NSA meeluistert? Hoe is Edward Snowden erin geslaagd om de geheime dienst te slim af te zijn?

​Mensen moeten zich collectief kunnen organiseren zonder dat geld een obstakel vormt...

De oplossing: Tails, een besturingssysteem (een software die je computer laat draaien, zoals Windows of Mac OS) waarmee de gebruikers anoniem kunnen blijven. Onder meer dankzij Tails kan Snowden zijn onthullingen anoniem doen, voor hij ten slotte zelf zijn identiteit onthult: "Ik ben niet van plan me te verstoppen, ik weet dat ik niets verkeerd heb gedaan." Maar natuurlijk is de NSA woedend. Zowel op Snowden, als op de ontwikkelaars van Tails, die ze "extremisten" noemen.

Om het hoe en het waarom beter te begrijpen, spreken we af met Lucas (niet zijn echte naam, de gemeenschap wil anoniem blijven), projectmanager bij Tails. We ontmoeten elkaar op FOSDEM, een grote jaarlijkse conferentie voor vrije softwareontwikkelaars in Brussel. De omgeving is perfect. Tails is immers een 100% vrije software: iedereen kan het onbeperkt downloaden, gebruiken en delen.

Tails, de vrije, anonieme software die geen sporen achterlaat

Tails is geen besturingssysteem zoals de anderen. Het belangrijkste verschil? Het wil de privacy en de anonimiteit van zijn gebruikers beschermen. "Tails is anoniem en laat geen sporen achter. Het besturingssysteem wordt niet op de computer geïnstalleerd, maar op een USB-stick opgeslagen. Er wordt niets bewaard van wat je doet terwijl je Tails gebruikt. Geen gegevens op de computer, maar ook niet op de USB-stick", legt Lucas uit. Het is allemaal zo geconfigureerd dat er geen gegevens zoals je voornaam, familienaam, werkplek, enz. worden vrijgeven. Wanneer de USB-stick wordt verwijderd, kan de computer opnieuw met het gebruikelijke besturingssysteem worden opgestart. Het is alsof je nooit hebt ingelogd.

Edward Snowden is ongetwijfeld de bekendste gebruiker, maar sinds hij in 2009 verscheen, is de vrije software al meer dan 40 miljoen keer gebruikt. De NSA is woest. Volgens Lucas "spelen de Verenigde Staten systematisch dubbelspel: enerzijds hebben ze de mond vol over democratie en individuele vrijheden, anderzijds ontwikkelen ze grootschalige programma's waarmee ze hun eigen bevolking bespioneren. De NSA verwijt Tails eigenlijk dat het een - volgens hun eigen criteria - te doeltreffend beschermingsinstrument is."

Vrij internet onder druk

Bovendien is het Tails-project geëngageerd. "Het is onze missie om mensen overal ter wereld macht te geven door ze een besturingssysteem ter beschikking te stellen dat hen beschermt tegen spionage en censuur. We willen iedereen toegang geven tot digitale beveiligingstools, waar dan ook ter wereld.  " Voor Lucas "mag geld geen beperking vormen op toegang tot informatie, internet, kennis en communicatie. Mensen moeten zich collectief kunnen organiseren zonder dat geld een obstakel vormt."

Als vrij medium staat internet onder grote druk. Onder het kapitalisme staat economische rentabiliteit centraal. Daarom willen sommige internetprovider, zoals Orange of Telenet, een einde maken aan netneutraliteit, de gelijke verwerking van gegevensstromen, de snelheid tussen de sites, of ze nu van Amazon of een gewone burger zijn. De internetproviders willen eigenlijk een soort tol instellen. Als je meer betaalt, kan je sneller informatie van punt A naar punt B sturen. Anderen moeten maar wachten aan de zijlijn. Het internet is dan niet langer een snelweg waar iedereen aan dezelfde snelheid gebruik van kan maken.

Lucas: "Het opgeven van netneutraliteit kunnen we als een vorm van censuur beschouwen. In functie van het beleid dat de internetproviders uitstippelen, zullen bepaalde soorten inhoud of websites minder gemakkelijk te bereiken zijn. Tails kan in dat geval in combinatie met Tor (anoniem computernetwerk, nvdr) worden gebruikt om die beperkingen te omzeilen.”

Tails trekt zeer verscheiden profielen aan, maar allemaal zijn ze op zoek naar anonimiteit: een vakbondsvrouw die niet wil dat haar baas weet naar welke sites ze vanop het bedrijfsnetwerk surft; een activist voor sociale rechten die door zijn staat onder toezicht is geplaatst; een homoseksueel in een homofobe familie; een journaliste die haar bronnen wil beschermen ... De wereld heeft absoluut projecten als Tails nodig.