Kamal Afassi en Jan Ceulemans, delegees Aviapartner | “Er was druk van alle kanten, maar we hielden stand”

Eind oktober gingen de werknemers van Aviapartner in staking. Vlak voor de herfstvakantie. Het was dagelijks in kranten en via tv te volgen, maar zelden ging die berichtgeving naar de kern van de zaak. Solidair laat twee voortrekkers aan het woord. Jan Ceulemans (53) uit Rumst en Kamal Afassi (38) uit Deurne: Jan werkt al 20 jaar bij Aviapartner op de cargo, Kamal al 18 jaar op de bagageafdeling, de handling. Ze zijn allebei delegee bij de BTB, de transportvakbond van het ABVV.

Tijdens de staking kwam iedereen te weten dat jullie zwaar werk doen. Hoe zwaar is dat eigenlijk?

Kamal Afassi. Heel zwaar. Bij een operatie laden en lossen we met drie arbeiders 1.500 kg, dat is 3 ton. Als je geluk hebt, ben je met vier. De mensen denken dat we alleen bagage afhandelen, maar we doen ook allerlei post en pakjes, van bol.com bijvoorbeeld en vooral die maken onze job fysiek heel zwaar. Dat zijn veel dozen van zo’n 30 kg maar ook zware kisten van tot 140 of 160 kg. Soms ook een doodskist, en die behandelen we met veel zorg en tact en dat vraagt tijd. Meestal krijgen we 25 à 30 minuten om een vliegtuig vol te tanken, te lossen en opnieuw te laden. Dat is eigenlijk niet te doen. Het gebeurt dan ook regelmatig dat we acht uur aan een stuk doorwerken "zonder even binnen te gaan om wat te eten of te drinken.

Jan Ceulemans. De mensen weten ook niet dat het ruim waar de bagage wordt gestapeld in de meeste vliegtuigen niet hoger is dan 1,20 meter, dat wil zeggen dat je de hele tijd op je knieën de bagage moet stapelen. Dat samen met de tijdsdruk maken ons beroep echt te zwaar.

Kamal Afassi. We werken ook buiten, in weer en wind, zomer en winter. Het werk is fysiek en mentaal zwaar. En we kennen altijd veel stress, je hebt maar weinig tijd om met maar een paar mensen een vliegtuig te laden en te lossen en als een vliegtuig niet op tijd vertrekt, mag je het komen uitleggen.

Dozen van 150 kg? Hoe spelen jullie dat klaar?

Kamal Afassi. Dat is inderdaad heel lastig, omdat je dat soms maar met 3 of met 4 werknemers moet doen, afhankelijk van het werkrooster en van het aantal mensen dat in de shift beschikbaar is. Soms sta je op de tarmac beneden helemaal alleen, dan is dat gewoon niet haalbaar.

Jullie werken ook heel flexibel, hoorden we. Hoe zit dat precies?

Jan Ceulemans. We werken in shiften. Die beginnen om 4.00 u, om 4.30 u, om 5.00 u enzovoorts. Als je pech hebt, heb je in een maand 9 of 10 vroege schiften met verschillende begintijden. Dat is voor je lichaam een marteling. En pas op de 20ste van elke maand krijgen we het uurrooster van de maand daarop.

Kamal Afassi. Verlof nemen is bij ons ook een bron van stress. Je moet veel discuteren om een paar verlofdagen te krijgen en zeker om overuren te recupereren. De dagen recup krijgen we dikwijls niet op de dagen die we zelf willen. Of we krijgen te horen: volgende maand. En dan opnieuw: volgende maand. En dan gaat het weer niet omdat er altijd te veel werk en te weinig mensen zijn. We hebben op den duur geen overzicht meer en we kunnen geen vakantie boeken.

Hoe hebben jullie de werkomstandigheden zien veranderen?

Kamal Afassi. Tien jaar geleden werkten we met twee ploegen van 4 om 5 ton goederen te laden en te lossen. Vandaag doen we met 3 werknemers 3 ton. Dat is heel zwaar. Daarom vallen meer en meer werknemers bij Aviapartner voor een paar maanden uit. En als ze terugkomen, staan ze weer voor dezelfde problemen. Dan heb je de keuze: ofwel ga je ander werk zoeken ofwel ga je via de vakbond actie voeren.

Jan Ceulemans. Het grootste probleem is dat we met altijd minder zijn. Als er vroeger in een ploeg van 8 iemand ziek viel, was het met 7 nog net te doen. Nu heb je die marge niet meer. En we werken met heel oud materiaal, dat is nog altijd hetzelfde als 10 jaar terug.

Kamal Afassi. Werkgevers houden tegenwoordig ook totaal geen rekening meer met de werknemers of hun gezondheid. Ze hebben helemaal geen feeling met het bedrijf. Vroeger waren ze iets menselijker, we konden nog af en toe met hen praten. Maar nu is er geen enkele werkgever die ons vraagt hoe het met ons gaat!

Op 25 oktober zijn jullie in staking gegaan. Hoe is dat begonnen?

Jan Ceulemans. We hadden die dag ondernemingsraad en Kamal kreeg daar te horen dat er onrust was op de werkvloer. We hebben die ondernemingsraad geschorst en Kamal en Sven zijn gaan praten met de werknemers van de handling. Er waren problemen met de werkdruk die al aanslepen van 2012. En nu waren er ook problemen met de premie, die de directie ons had beloofd, omdat we de hele zomer al onder enorme druk hadden gewerkt. Die premie zouden ze uitbetalen in de eerste week van oktober, maar dat gebeurde niet. Daarna zou de premie de 2de week van oktober worden overgeschreven. Wij geven die informatie door aan het personeel maar opnieuw kwamen ze die belofte niet na. Dat maakte de arbeiders woedend. Het was de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen. Maar het ging om veel meer dan die premie.

Er was blijkbaar heel snel een grote eensgezindheid onder alle werknemers.

Kamal Afassi. We hebben er ook hard aan gewerkt om de eenheid te behouden. De staking is uitgebroken aan de passagierskant, maar de cargo is direct gevolgd. Er was ook solidariteit tussen de arbeiders en de bedienden, uiteindelijk hebben we allemaal dezelfde problemen. We onderhandelden altijd samen, arbeiders en bedienden. Dat was cruciaal want de werkgever wou graag met elke groep apart onderhandelen en ons zo verdelen. Dat was onze kracht. En alles gebeurde in gemeenschappelijk vakbondsfront, met de 3 vakbonden samen.

Jan Ceulemans. We hebben op de luchthaven zes dagen actie volgehouden, zonder een piket te moeten zetten! Dat zegt heel veel over hoe diep het zat. Er moesten echte oplossingen komen. Zo’n strijd maak ik als syndicalist, in een carrière van 35 jaar, voor de eerste keer mee. Dus dat zegt wel wat.

Hoeveel uren hebben -jullie die week van de staking ‘gewerkt’?

Jan Ceulemans. Ik ben 76 uren aanwezig geweest. Wij waren er eigenlijk constant. Er waren heel veel onderhandelingen, heel veel overleg. Maar we zorgden dagelijks dat de mensen ingelicht waren. Ik ben samen met Kamal heel vaak in de refters geweest.

Er kwam nogal wat kritiek omdat jullie net voor de herfstvakantie staakten. Wat zeg je tegen de passagiers?

Kamal Afassi. Dat die timing helemaal de verantwoordelijkheid is van de werkgever! Daar kan hij ook niet onderuit. Hij heeft het moment gekozen, hij heeft de uitbetaling van de premie steeds uitgesteld. Hij heeft de situatie laten verrotten en hij is de afspraken die er eigenlijk al waren na de staking in januari nooit nagekomen. Hij moet zijn verantwoordelijkheid nemen, hij is het die de passagiers gijzelt en niet wij.

Er was niet alleen kritiek maar ook opvallend veel sympathie voor jullie staking, er kwamen zelfs passagiers langs om hun steun te betuigen!

Kamal Afassi. Daar hebben we zelf aan gewerkt. Sommige collega’s zijn in de vertrekhal de passagiers gaan uitleggen waarom we staakten. Want ja, wij begrijpen heel goed dat je als vakantieganger kwaad bent, maar als de stakers je dan komen uitleggen dat het ook om hun veiligheid en welzijn gaat. Ja, dat maakt voor de passagiers een groot verschil, zij hebben ook liefst dat er gezonde mensen werken aan het vliegtuig waarmee ze vertrekken, gewoonweg voor hun eigen veiligheid.

Levaux, de voorzitter van Aviapartner, vindt dat spontane stakingen op de luchthaven moeten verboden worden, zo zei hij na de staking.

Jan Ceulemans. Is de luchthaven een plaats waar werknemers niet mogen opkomen voor hun rechten? Het patronaat wil het stakingsrecht aanvallen om de slagkracht van de werknemers af te pakken. Zonder het stakingsrecht zouden we nooit tot dit akkoord zijn kunnen komen.

Kamal Afassi. Er is geen vertrouwen en respect. Het hele management draait gewoon vierkant. Het draait om groot geld.

De politiek denkt dan weer aan een minimum dienstverlening. Wat is jullie antwoord daarop?

Jan Ceulemans. Met de minimale bezetting die we tegenwoordig hebben, leveren we sowieso al minimale dienstverlening. Wij willen af van die zever van minimale dienstverlening. We willen maximale dienstverlening: gezonde mensen, tijd om je werk correct af te handelen en veiligheid voor de passagiers.

In Nederland en Duitsland is het veel moeilijker om te staken. Een staking moet daar een hele tijd vooraf aangevraagd worden.

Jan Ceulemans. Dat moeten wij ook doen. In januari is er een staking uitgebroken. Als gevolg daarvan is er een verzoening gestart, maar onze vakbondssecretarissen waren slim genoeg om de stakingsaanzegging niet in te trekken. Er zijn zes verzoeningspogingen geweest, waar de werkgever niets heeft gedaan. Niets. Geen enkele eis is ingewilligd. Dat de werkgever na zes pogingen nog durft spreken over een wilde staking, dat is schandalig. Zo lang de werkgever gesteund wordt door deze rechtse regering, zal die zever blijven duren.

De directeur van TUI riep zijn stewards en stewardessen en de kantoorbedienden op om hun vliegtuigen te helpen laden en lossen.

Jan Ceulemans. Dat was heel leep van TUI. Zelfs het management kwam mee helpen laden en lossen. Vooral voor de show. En om te proberen onze staking te breken.

Kamal Afassi. Op een bepaald moment begon een medewerker van TUI, die een loper heeft voor het materiaal van Aviapartner, gewoon het materiaal te gebruiken.

Jan Ceulemans. Tijdens een staking zijn ook tal van veiligheidsregels op de tarmac overtreden. Veiligheid vinden ze overbodig.

Er werken bij jullie meer dan 1.200 mensen van wel zes of zeven verschillende nationaliteiten – Turken, Marokkanen, Nederlanders, Belgen, Pakistani, Palestijnen – en ook van verschillende godsdiensten, neem ik aan. Is het niet moeilijk om tot solidariteit te komen?

Kamal Afassi. Het is inderdaad heel belangrijk om aan die solidariteit te werken. Dat doen we altijd, zowel voor als tijdens en zeker ook na de staking. De werkgever heeft van alles geprobeerd om ons te verdelen en te intimideren. Hij dreigde ook met een gerechtsdeurwaarder, of met het failliet gaan van het bedrijf.

Jan Ceulemans. Soms doen leidinggevenden uitspraken waar we versteld van staan. Bijvoorbeeld, toen wij in de drukke periode van de voorbije zomer klaagden over de onderbezetting, kregen wij als antwoord van de manager dat die er altijd is in de zomer en hij gaf daar drie oorzaken voor: de ramadan, de zomerfestivals – hij had het over festivalitis – en het WK voetbal. Terwijl we het hele jaar onderbezet werken. We antwoordden hem dan ook dat hij beter eens zou onderzoeken waarom er in sommige afdelingen een ziekte-uitval is van 10 tot 15 procent. Door de werkdruk natuurlijk, maar hij probeert de onderbezetting in de schoenen te schuiven van de mensen die de ramadan volgen of naar festivals gaan.

Kamal Afassi. Ik zei het al, we hebben met al die mensen op de luchthaven toch maar vijf dagen gestaakt, zonder een piket te moeten uitzetten. Tegen de druk die van alle kanten kwam. Dat zegt toch alles over hoe solidair wij allemaal zijn als het erop aankomt?

Na vijf dagen staken wisten de werknemers van A-viapartner, de bagageafhandelaar op de nationale luchthaven van Zaventem, een akkoord af te dwingen dat in grote mate tegemoetkomt aan hun belangrijkste eisen: meer mensen om de werkdruk menselijk te maken, een correcte uitbetaling van een premie en verbetering van het materiaal. Het staat allemaal in het akkoord: alle diensten krijgen versterking, er komen in totaal 45 mensen extra in dienst, 20 interims krijgen een vast contract, alle werknemers een eenmalige bonus van 250 euro bruto en de directie verbindt zich ertoe om 3,2 miljoen euro te investeren in nieuw materiaal.

Dit artikel komt uit het magazine Solidair van januari-februari 2019. Abonnement.